Василий Федотов бирииһигэр

Олунньу 8-9 күннэригэр биһиги Сунтаарбытыгар тустууну таптааччыларга биир сэргэх күрэхтэһии буолаары турар. Ол курдук, тыыл, үлэ бэтэрээнэ, Саха АССР норуоттарын 1960 с. III Спартакиадаларын хапсаҕайга боруонса призера, «Урожай» ДСО Уобаластааҕы Сэбиэтин 1961 с. чөмпүйүөнэ Василий Данилович Федотов бирииһигэр хапсаҕайга «А» категориялаах өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир буолуохтаах. Ол эбэтэр маастар нуормалаах.

Успуорка ситиһиилэриттэн
В.Д. Федотов 1933 с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр Сунтаар улууһун II Дьаархан (билиҥҥитэ Маар Күөл) нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Дойдутугар ытык иэһин Уһук Илиҥҥэ береговой артиллерияҕа сулууспалаабыта. 1958 с. Дьокуускайдааҕы педучилище физкультураҕа отделениетыгар үөрэнэ киирбитэ. Дьэ ити кэмтэн ыла успуорду, физкультураны сөбүлүүр, умсугуйан туран дьарыктаныан баҕарар эдэр уол үөрэххэ төбөтүн оройунан түспүтэ уонна успуорт үгүс көрүҥҥэринэн дьарыктанан барбыта.
Василий бу үөрэнэр сылларыгар саха тустуутун биир биллэр-көстөр аҕатынан буолбут Арассыыйа үтүөлээх тириэньэрэ, Сойуус категориялаах судьуйа Николай Волков ыытар тустуутун секциятыгар сылдьыбытын олус күндүтүк саныыра.
Саха тустуутун бастакы саарыннарын Дмитрий Даниловы, Владимир Даниловы, Николай Гоголевы, Алкивиад Ивановы, Василий Румянцевы, Владимир Петр Поповтары, Максим Сибиряковы, Эдуард Гегеевы, Алексей Ермолаевы, Петр Алексеевы кытары эрчиллибитин, сорохторун кытта тустуталыы да сылдьыбытын эрчимнээх эдэр сааһын умнуллубат бэлиэ түгэннэрин курдук олус истиҥник саныыра.
Василий Данилович оҕо сылдьан Уулаах Атах ыһыаҕар Күүстээх Ньукулаайап тустарын сөҕө көрөрүм диэн ахтара. Кини тустар киһитин хонноҕун анныгар икки илиитин уган баран, өрө көтөҕөн тэлэкэчитэн илдьэн быраҕара.
Василий Федотов Арыылаах орто оскуолатын бүтэрбит сылыгар, 1955 с., Сунтаар оройуонун ыһыаҕар хапсаҕайга бастаабытын күндүтүк саныыра. Онно кини, кырдьык даҕаны, Сунтаар оччотооҕуга биллэр хапсаҕайдьыттарын Прокопий Федоровы (Өттүксүт Сүөдэрэби), Семен Зедгенидзевы, Николай Сафоновы кыайталаабыт. Ити сыл бэс ыйын бүтүүтэ Бүлүү бөлөх түөрт оройуоннарын спартакиадатыгар хапсаҕайга Саха сирин ааттааҕа Владимир Ефремовтан (Ньурба) бүдүрүйэн иккис буолбута. Ити түһүлгэҕэ Үөһээ Бүлүү маастара Сергей Ли Фуну атахтаан охторбута.
Василий Федотов аармыйаҕа сылдьан успуордунан дьарыктаммыта буоллар, баҕар эрдэ ситэн-хотон өссө үрдүк ситиһиилэниэн сөп эбит дии саныыбын. Ол курдук, кини педучилищеҕа үөрэнэ сылдьан хапсаҕай уонна көҥүл тустуу күрэхтэһиилэригэр кыттара. 1960 с. Дьокуускайга ыытыллыбыт Саха АССР норуоттарын III Спартакиадатыгар «Труд» уопсастыба чиэһин көмүскээн бочуоттаах үһүс миэстэни ылбыта. Ити дьыл ахсынньытыгар Дьокуускай куорат көҥүл тустууга чөмпүйэнээтигэр иккис буолбута. 1961 с. бэс ыйыгар өрөспүүбүлүкэ «Урожай» уопсастыбатын хапсаҕайга күрэхтэһиитигэр бастаабыта.
1962 с. Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэ анал орто үөрэҕин кыһаларыгар көҥүл тустууга чөмпүйүөннээбитэ. Ити кэмҥэ саҥа тахсан эрэр, кэлин ССРС эдэрдэригэр сахалартан бастакынан бастаабыт, ССРС успуордун норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах маастара буолбут Алексей Ермолаевы финалга кыайбытынан дьоһуннаахтык киэн туттара. Василий Данилович кэлин бэтэрээн хапсаҕайдьыттарга Бүлүү зонатыгар уонна Сунтаар 1980 с. үбүлүөйдээх ыһыаҕар үһүс буолуталаабыта.
Дьэ, устудьуон Василий Федотов Дьокуускайдааҕы педагогическай училищены 1962 с. бүтэрэригэр успуорка дэгиттэр бэлэмнээх, үрдүк ситиһиилэрдээх этэ. Ол курдук, кини хапсаҕайга уонна көҥүл тустууга I, хайыһарга, туризмҥа II, гимнастикаҕа, волейболга, кыра калибрдаах бинтиэпкэнэн ытыыга III спортивнай разрядтардааҕа. Кыра калибрдаах бинтиэпкэнэн ытыыга «Спартак» уопсастыба уобаластааҕы Сэбиэтин 1961 с. биирдиилээн уонна хамаанданан күрэхтэһиитигэр бастаабыта. Василий Федотов ытыыга итинтэн да атын кэккэ ситиһиилэрдээх этэ.
Училищены бүтэрэн кэлэн Сунтаар улууһун Бордоҥ орто оскуолатыгар физкультура уонна үлэ уруоктарыгар учууталлаабыта. Салгыы оччотооҕу баартыйа оройкуомун сытыы, кыраҕы хараҕа киэҥ билиилээх-көрүүлээх, тэрийэр, салайар дьоҕурдаах Василий Даниловиһы бэлиэтии көрөн, 1979-1991 сс. Бордоҥ нэһилиэгин исполкомун бэрэссэдээтэлинэн, «Бордоҥ» сопхуос профкомун бэрэссэдээтэлинэн о.д.а. салайар дуоһунастарга үлэлээбитэ.
Василий Данилович Томпоттон төрүттээх тапталлаах кэргэниниин Анна Дмитриевна Федотовалыын 2 уолу, 2 кыыһы төрөтөн олох киэҥ аартыгар көтүппүттэрэ. Олортон Дималаах Коля аҕаларын суолун утумнаан физкультурнай үөрэхтэммиттэрэ.

Бириис да ботуччу
Бу буолаары турар успуорт маастара нуормалаах турнир аан бастаан 2005 с. улуус баһылыга Михаил Никифоров, Бордоҥ нэһилиэгин баһылыга Николай Егоров, улуустааҕы успуорт управлениетын начаалынньыга Валерий Уаров успуорт энтузиаһа Владимир Петров тэрийиилэринэн ыытыллыбыта. Онон бу турнир төрүттэммитэ быйыл 20 сыла эбит.
Бу сырыыга биһиэхэ хантан, төһө хапсаҕайдьыт кэлиэ диэн этэр билиҥҥитэ уустук курдук. Тула күрэхтэһии элбэҕэ да бэрт буолла. Кистэл буолбатах, билигин успуорт үгүс көрүҥэр бастаан бирииһин көрөллөр. Ол эрээри, биһиги Федотовпыт быйылгы турнирын бирииһэ киһи соччо мыыммат курдук. Ол курдук, турнир муҥутуур кыайыылааҕын быһаарыыга 75 кг диэри уонна онтон үөһэ ыйааһыннаахтарга бастаабыт хапсаҕайдьыттарга 100 тыһ. солк уу харчынан буолуоҕа диир Дмитрий Федотов.
Онон аатырбыт «Хаҥалас хапсаҕайын» кэнниттэн «аҕыс хара маҥаас атыыр оҕус харсан хачыгыратыһан эрэрин курдук хабараан хамсаныылардаах хапсаҕайдьыттар эрчиллибит «баайыыларын» өһүлэ таарыйа кэлэн да хаалыахтарын сөп. Хайа уонна турнирбыт маастар нуормалааҕа сыттаҕа дии…

Борис НИКОЛАЕВ

Читайте дальше