Ил Дархан Айсен Николаев быйыл ахсынньы 19 күнүгэр сэттис төгүлүн Анал этиитин СӨ Ил Түмэҥҥэ, Бырабыыталыстыбаҕа, муниципальнай тэриллиилэргэ, бар дьонугар иһитиннэрдэ.
Ил Дархан Ил Түмэҥҥэ туһаайан этиитин элбэх дьон күүтэр. Этиитигэр өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын, анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар өйөбүл уонна дьон олоҕо тупсарыгар анаммыт кэскиллээх бырайыактар олоххо киириилэрин сырдатта, соруктары туруорда. Анал этиитин саҕаланыыта Ил Дархан Айсен Николаев анал байыаннай дьайыыга олохторун толук уурбут хорсун уолаттарбыт сырдык ааттарын кэриэстээн тохтобул мүнүүтэтин биллэрдэ.
Биһиги тыа сирин олохтоохторо буоларбыт быһыытынан тыа дьонун олоҕун хаачыстыбата тупсарыгар туһуламмыт этиитин болҕойон иһиттибит. Өрөспүүбүлүкэ бырамыысыланнаска ситиһиилэриттэн үөрдүбүт. Ол курдук, чох хостооһунугар дойдуга иккис миэстэ буоллубут. Бу улахан ситиһии.
Сунтаар нэһилиэгэ тыа хаһаайыстыбаны өрө тутар, сайыннарар нэһилиэктэртэн биирдэстэрэ буолабыт. Тыа сирин сайдыытыгар улахан болҕомтону ууруохха диэн этиитин сэргээтим.
Ил Дархан Айсен Николаев анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын кинилэр дьиэ кэргэттэрин өйүүр этиилэрин болҕойон иһиттибит. Дойдубутун көмүскүү туруммут уолаттарбыт дьиэ кэргэттэригэр көмөлөһөр биһиги ытык иэспит уонна сорукпут буолар. Кыайыыны чугаһатарга уопсастыбаннай түмсүүлэрбит төһүү күүс буолаллар. Сунтаар нэһилиэгэр тэриллибит “Харысхал” түмсүү волонтердарын үлэтин биһириибит, хайҕыыбыт. Ону тэҥэ, патриотическай иитиигэ сүрүн болҕомтобутун туһаайыахтаахпытын эттэ.
“Хаарбах дьиэттэн көһөрүү” тосхоло 2025 сылга эмиэ барыаҕа диэтэ. Онтон “Инфраструктура для жизни”диэн национальнай бырайыак салгыы үлэлиэҕэ . Сунтаар нэһилиэгэ бу тосхоллорго үлэлэһэргэ бэлэм. Бу кыһын “Хаарбах дьиэттэн көһөрүү” тосхолунан икки дьиэ үлэҕэ киириэҕэ. Холбоон 134 ыал саҥа кыбартыыраларга көһүөҕэ.
Туһаайан этиигэ суолталаах миэстэни Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы 80 сылын бэлиэтээһин ылла. Улахан болҕомто сэрии бэтэрээннэрин уонна тыыл бэтэрээннэрин өйөөһүҥҥэ ууруллуоҕа. Сэрии бэтэрээннэрин кытта чугастык алтыспыт көлүөнэ- биһиги буолабыт. Онон Улуу Кыайыы туһунан өйдөбүлү кэлэр көлүөнэҕэ тиэрдии ытык иэспит буолар.
Өрөспүүбүлүкэҕэ креативнай индустрия тэтимнээхтик сайдар. Саха сирэ атын эригийиэннэргэ холобур буолар. Тыа сирэ эмиэ аныгы, ураты бырайыактары өйүүргэ болҕомтобутун ууруохтаахпыт. Ону тэҥэ, аччыгый биисинэһи сайыннарыахтаахпыт. Үлэ миэстэтин таһаарыыга, сайдыыны киллэриигэ урбаанньыттар төһүү күүс буолаллар.
Кыра нэһилиэктэргэ үлэ миэстэтин хаалларарга диэн этиитин биһирээтим. Биллэн турар, нэһилиэк сайдыытын үлэһит дьон түстүүр.
Айсен Николаев демографияҕа, оҕо сайдыытыгар, иитиитигэр туһуламмыт этиитин ордук сэргээтим. Ыччат дьон төрөөбүт тылын билиитигэр санаатын эттэ. Кырдьык, билигин тыа сиригэр оҕо төрөөбүт тылынан саҥарбат буолла диэн баар кыһалҕаны таарыйда.
Күүстээх салайааччы, Ил Дархаммыт Айсен Николаев этиитэ толору олоххо киирэригэр баҕарабын. Кини тула мустан, өрөспүүбүлүкэбит, улууспут, нэһилиэкпит сайдарын туһугар биир сомоҕо буолан үлэлиэххэ.
Семен Николаев— Сунтаар нэһилиэгин баһылыгын эбээһинэһин толорооччу