Аан маҥнай өйдөөҥ, төрөппүт туруга хайдаҕый да оҕо ону көрөн бэйэтигэр ылынар. Ийэ сыһыана оҕоҕо улахан суолталаах.
Куһаҕан сонуну оҕоҕо биллэриэххит иннинэ, бэйэҕит уоскулаҥ туруктаах буолуохтааххыт. Отой бэйэҥ туруккун кыайан уоскутуммат буоллаххына оҕоҕо чугас, эрэнэр атын өссө кими эбит көрдөһүөххүн сөп. (аҕатын, эдьийин, убайын, эбээни, эһээни). Оҕо кыра саастаах буоллаҕына, бэйэҕин кытта тэҥ балаһаҕа туруоран эбэтэр бэйэҥ устуулга олорон, утары харах харахха көрөн туран кэпсэтиини саҕалыыргыт табыгастаах. Бастаан бэйэҥ санааҕын, иэйиигин этиэххин наада, онтон оҕоҕут санаатын истиҥ.
Оҕоҕутун илиититтэн тутан туран, эбэтэр илиигитинэн көхсүн имэрийэн, кууһуҥ оччоҕо оҕоҕут көмүскэллээхпин диэн өйдүө. Кэпсэтэргитигэр оҕо өйдүүрүн курдук боростуойдук кэпсээҥ, быһаарыҥ. Төрөппүттэр арахсалларын туһунан этии буоллаҕына, арахсыы биричиинэтин наһаа чуолкайдык быһаара сатаамаҥ. Боростуойдук улахан дьоҥҥо маннык күн үүнүөн сөп, сатаан өйдөспөтүбүт, эн онно буруйуҥ суох, хаһан баҕарар аҕаҕар эбэтэр ийэҕэр сылдьыаххын, олоруоххун сөп, биһиги өстөөхтөр буолбатахпыт, биһиги иккиэн эйигин хайдах да балаһыанньаҕа таптыыбыт диэн.
Эбэтэр дьиэ кэргэн төрөппүттэрэ үлэлэриттэн сылтаан атын сиргэ көһүү, онон оҕо эмиэ атын оскуолаҕа, кылааска киириитэ. Бу кэмҥэ оҕо долгуйар, куттанар, ыгылык турукка киириэн сөп. Тулата барыта саҥа, саҥа дьиэ, саҥа миэстэ, саҥа дьон. Төрөппүттэр ити кэмҥэ буолуохтааҕын курдук оҕоҕо үчүгэйдик быһаарбаттар, кэпсэтэ да барбаттар. Оннук буолуо суохтаах. Оҕоҕо болҕомто ууруллуохтаах, учугэйдик быһааран кэпсэтиллиэхтээх.
Чугас киһини сүтэрии. Бу маннык кэми оҕо бастаан өйдөөбөт, ылыммат. Хараҕын далыттан чахчы өр кэмҥэ суох буоларын өйдөөтөҕүнэ айманыан сөп. Бу кэмнэргэ хаалбыт чугас киһитэ хайаан да бииргэ буолан, өйдөөн, кэпсэтэн, быһааран оҕо аттыгар баар буоларгыт ордук. Бастакы күннэргэ оҕону соҕотох хаалларымаҥ, биир хоско утуйсуоххутун сөп, эһиги киниэхэ эрэбилгэ киирэ сатааҥ. Оччоҕо оҕоҕо эрэл үөскүө, миигин таптыыллар диэн санаата бөҕөргүө.
Ыарахан күннэр үүннэхтэринэ оҕоҕо улахан дьон кыһалҕатын сыбаамаҥ, сүктэримэҥ. Оҕо онтон сылтаан куттанара, саллара эбиллиэ.
Санатан эттэххэ, республикатааҕы психологическай киин дьону учуокка туруорбат, дьон ыарахан быһылааҥҥа түбэстэҕинэ, бэйэтин кытта биир бииргэ үлэлэһэн, сөптөөх суолу ылынарыгар көмө буолар. Ким баҕарар биһиги кииммитигэр эрийэн тиийэн көмө ылыан сөп. Сунтаардааҕы психологическай киин төлөпүөнэ – 22127.
Алена ПАВЛОВА,
Өрөспүүбүлүкэтээҕи психологическай киин
Сунтаардааҕы филиалын социальнай педагога