Аҕа Дойду сэриитигэр Маар Күөлтэн турбут-олорбут, үлэни-хамнаһы кыайар 101 эр бэрдэ, үлэһит үтүөтэ атын омуктар хоһууннарын кытта тэҥҥэ саа-саадах тутан унньуктаах сэриигэ аттаммыта. Кинилэртэн 73 киһи сэрии уот кутаатыгар сырдык тыыннара быстыбыта, сорохторо Кыайыы көтөллөн төрөөбүт-үөскээбит буордарыгар эргиллэн кэлбиттэрэ. Кинилэр сэрииттэн эмсэҕэлээбит дойдуларыгар эйэлээх олоҕу чөлүгэр түһэриигэ күүстэрэ тиийэринэн буорах сыттаах синиэллэрин устубакка да сылдьан түһүммүттэрэ.
Аҕа дойду сэриитигэр бастакы хомуур 1941 сыл күһүн балаҕан ыйын диэки буолбута. Суол-иис суох буолан, булчуттар алаһа дьиэлэрин, таптыыр кэргэттэрин, оҕолорун, сирдэрин-уоттарын быраҕан Туруктанан Ленскэйгэ сатыы барбыттара. Иккис хомуур 1942 сыл бэс ыйын диэки буолбута. Арҕаа фронтан – Германияны кытта сэрииттэн 15 киһи эргиллибитэ. Аармыйаҕа алта ыалтан үстүү киһи барбытттара.
Сэриигэ сылдьыбыт бойобуой наҕараадалаах дьоммут:
- Николаев Николай Гаврильевич – «Албан аат» III истиэпэннээх уордьаннаах, Аҕа дойду сэриитин I истиэннээх уордьаннаах, “Германияны кыайыы иһин” мэтээллээх.
- Осипов Данил Прокопьевич – “Бойобуой үтүөлэрин иһин”, “Германияны кыайыы иһин” мэтээллэрдээх.
- Потапов Николай Антонович – “Бойобуой үтүөлэрин иһин”, “Германияны кыайыы иһин” мэтээллэрдээх, “Туйгун пулеметчик» бэлиэлээх, Аҕа дойду сэриитин I истиэпэннээх уордьаннаах.
- Яковлев Куприян Васильевич – “Бойобуой үтүөлэрин иһин” мэтээллээх.
- Дормидонтов Дмитрий Гаврильевич – “Хорсунун иһин”, “Германияны кыайыы иһин” мэтээллэрдээх.
- Мыреев Тимофей Ильич – “Бойобуой үтүөлэрин иһин”, “Японияны кыайыы иһин” мэтээллэрдээх, Аҕа дойду сэриитин II истиэпэннээх уордьаннаах.
Маар Күөлтэн төрүттээх тыыл, үлэ бэтэрээнэ, олохтоох ааптар, норуот тыйаатырын артыыһа Дорофеев Рудольф Иннокентьевич көҕүлээһининэн 1996 с. «Өлүүнү кыайбыттар өлбөттөр» диэн Бордуолаахтан сэриигэ барбыт буойуттар сырдык кэриэстэригэр өйдөбүнньүк туруоруллубута. Маны таһынан буойуттар кэриэстэригэр өйдөбүнньүктэр 2000 с. Төбүрүөҥҥэ, Таалаҕа туруоруллубуттара. Үйэтитэр үлэлэри олохтоохтор бэйэлэрин күүстэринэн тэрийбиттэрэ.
Тыыл олоҕо
Тыылга – дойдуларыгар хаалбыт дьон – кырдьаҕас, оҕо, дьахтар, ыарыһах, инбэлиит бэйэлэрин харыстаммакка, дьоруойдуу үлэлэрэ сэбиэскэй аармыйа өстөөҕү киэр үүрэригэр күүс-көмө буолбута. Оччотооҕу тыа дьоно төһө да аччыктыыры, быстары-ойдору көрдөллөр, туох баар сыраларын «Фроҥҥа, саллааттарга» диэн өйүнэн-санаанан салайтараллара. Күн тахсыаҕыттан үс туман түһүөр диэри барбах аһылыгынан үссэнэн үлэлииллэрэ. Эмээхситтэр, дьахталлар фроҥҥа ичигэс таҥас тигэн ыыталлара. Хайа сатанарынан харчынан, сойуомунан, сыаналаах малларынан көмөлөһөллөрө – кыайыыны чугаһаталлара. Тус үлэни таһынан уопсастыбаннай хамсааһыннар күүстэринэн маассабай үлэ ыыталлара. Холобур, партийнай, комсомольскай, пионерскай тэрилтэлэр актыыбынайдык үлэлээбиттэрэ. Фроҥҥа, тыылга кыайыыга, үлэҕэ көҕүлүүр сүрүн хайысха күүс этилэр. Дьон коллективнай, аһымал санаата, итэҕэлэ муҥура суоҕа, сомоҕолоһуулааҕа. Бырааттыы омуктар олус иллээхтэрэ. Маар Күөлгэ тыылга элбэх киһи бэйэтин харыстаммакка үлэлээбитэ.
1941 сылга ыҥырыллыбыттар:
- Алексеев Федот Кононович
- Васильев Николай Антонович
- Гаврильев Федор Романович
- Дорофеев Алексей Васильевич
- Евсеев Софрон Данилович
- Егоров Степан Ефимович
- Иванов Егор Кириллович
- Иванов Павел Кириллович
- Никитин Степан Павлович
- Николаев Дмитрий Михайлович
- Николаев Иван Михайлович
- Осипов Данил Прокопьевич
- Павлов Матвей Ксенофонтович
- Петров Егор Алексеевич
- Петров Иван Яковлевич
- Петров Иван Романович
- Петров Софрон Евсеевич
- Потапов Иван Антонович
- Семенов Никифор Прокопьевич
- Семенов Егор Наумович
- Семенов Иван Данилович
- Семенов Семен Афанасьевич
- Спиридонов Николай Платонович
- Степанов Семен Алексеевич
- Степанов Терентий Алексеевич
- Тимофеев Николай Егорович
- Спиридонов Николай Семенович
- Тимофеев Николай Семенович
- Федоров Савва Федорович
- Яковлев Куприян Васильевич
- Яковлев Федор Васильевич
- Яковлев Прокопий Захарович
- Яковлев Степан Иннокентьевич
1942 сылга ыҥырыллыбыттар:
- Антонов Михаил Константинович
- Антонов Никита Макарович
- Васильев Афанасий Николаевич
- Дорофеев Игнатий Васильевич
- Егоров Иннокентий Васильевич
- Емельянов Петр Гаврильевич
- Иванов Ефрем Никифорович
- Иванов Михаил Кириллович
- Игнатьев Иннокентий Николаевич
- Макаров Павел Ильич
- Мохов Савва Антонович
- Николаев Николай Гаврильевич
- Павлов Егор Иванович
- Павлов Никита Федорович
- Петров Гаврил Ильич
- Петров Николай Николаевич
- Петров Прокопий Яковлевич
- Петров Савва Николаевич
- Потапов Дмитрий Алексеевич
- Потапов Николай Антонович
- Потапов Григорий Алексеевич
- Семенов Семен Данилович
- Степанов Дмитрий Алексеевич
- Степанов Николай Тимофеевич
- Харитонов Нестер Павлович
- Яковлев Иван Васильевич
- Егоров Прокопий Васильевич
- Павлов Иннокентий Федорович
- Гаврильев Савва Романович
- Корнилов Игнатий Петрович
1943 сылга ыҥырыллыбыттар:
- Делликов Антон Андреевич
- Еремеев Михаил Ксенофонтович
- Константинов Василий Гаврильевич
- Михайлов Егор Васильевич
- Мыреев Тимофей Ильич
- Петров Ефим Иванович
- Петров Петр Гаврильевич
- Попов Петр Прокопьевич
- Саввинов Лука Петрович
- Саввинов Семен Егорович
- Спиридонов Прокопий Гаврильевич
- Герасимова Николай Иванович
- Тихонов Петр Герасимович
- Иванов Николай Никитич
1944 сылга ыҥырыллыбыттар:
- Лазарев Николай Иванович
- Яковлев Григорий Николаевич
- Гаврильев Константин Романович
1945 сылга ыҥырыллыбыттар:
- Тихонов Иван Прокопьевич
- Федоров Сергей Васильевич
- Петров Игнатий Романович
Барбыт сыллара биллибэт:
- Антонов Алексей Макарович
- Антонов Николай Константинович
- Васильев Никита Антонович
- Григорьев Егор Гаврильевич
- Дормидонтов Дмитрий Гаврильевич
- Иннокентьев Николай Николаевич
- Пахомов Николай Николаевич
- Петров Афанасий Николаевич
- Петров Василий Алексеевич
- Сафонов Петр Михайлович
- Семенов Николай Афанасьевич
- Семенов Тимофей Наумович
- Сергеев Игнатий Егорович
- Спиридонов Никита Платонович
- Степанов Василий Тимофеевич
- Федоров Гаврил Матвеевич
- Яковлев Афанасий Саввич
- Яковлев Иван Тимофеевич
Балаһаны Маар Күөл олохтоох бибилэтиэкэтэ бэлэмнээтэ