“Идэбин сөпкө талбыппынан дьоллоохпун”

Олоҕун үтүө кэмнэрин уот ситимин эйгэтигэр анаабыт Арассыыйа бочуоттаах энергетига, Арассыыйа “Минтопэнерго” үтүөлээх үлэһитэ, «ЯКУТСКЭНЕРГО» Бочуотаах бэтэрээнэ — Валентин Петрович Андреев. Кини 48 сыл бэриниилээх үлэтин туһунан маннык сэһэргиир.
1968 с. Сунтаар электростанциятыгар электромонтерунан үлэҕэ киирбитим. Бу кэмҥэ электростанция уоту биэрэр кыаҕа 800 кВт этэ. Ол сахха билиҥҥи “Дэлэй” маҕаһыын оннугар турбута. Электросыахха 3 монтер, оттон дизельнайга 7 дизелист үлэлиирбит. Уоту сарсыарда 6 ч. киэһэ 12 ч. эрэ диэри бэриллэрэ. Уопсайа кэлэктииппит 15 киһилээҕэ. Салайааччынан Рудольф Крюков, мэхээнньигинэн Петр Комарскай үлэлииллэрэ. Сотору кэминэн 1969 с. 5 АПДС, көһө сылдьар электростанциялар (богуончуктар) кэлэн туруоруллубуттара. Онон Сунтаарга уот тохтобула суох бэриллэр буолбута. 1970 с. 1,8 мВт кыамталаах таас дизельнай станция үлэҕэ киирэн Сунтаартан Хадан, Бордоҥ нэһилиэктэрэ уотунан хааччыллыбыттара.
Тэрилтэбитигэр араас омук дьоно элбэҕэ: армян, украинец, башкир, татар, азербайджан. Бары биир иллээх дьиэ кэргэн курдук үлэлээбиппит. Кинилэр баай уопуттарыттан элбэҕи билэн-көрөн үөрэммиппит. Улуу нуучча бэрэстэбиитэллэрэ Константин Степанович Абрамов, Евгений Яковлевич Барков курдук бэйэлэрин үлэлэрин үчүгэйдик баһылаабыт испсисэлиистэр бааллара. Бастаан утаа сахалар 3 этибит онтон улам-улам элбээн барбыппыт. Күн-түүн нэһилиэнньэ уотунан туһанара элбээн, 1972 с. ГЭС уота кэлэн, олох ирдэбилигэр сөп түбэһиннэрэн электостанция РЭС буолбута. Салайааччы Егор Иванович Евсеев анаммыта. Тойбохой, Элгээйи сетевой учаастактара аһыллыбыттара. Онон биһиги кэҥээн бүтүн Сиэйэ, Элгээйи, Тойбохой, Уһун Күөл, Кириэстээх, Бордоҥ, Хадан сылдьан өрөмүөн үлэтин ыытарбыт. Ардаҕы, бадарааны, ууну-хаары билиммэккэ саас суол суоҕар нэһилиэктэргэ сатыы да баран үлэлиир түгэннэрбит бааллара.
Нэһилиэнньэ туруктаах олоҕун хааччыйар идэни саамай сөпкө талбыппынан дьоллоохпун. Уот ситимин эйгэтигэр үлэлиир дьоҥҥо үрдүк эппиэтинэс, бэрээдэк, чуолкайдык чааһы тутуһуу ирдэнэр. Төһөнөн үлэ хаачыстыбата үчүгэй, соччонон киһи астына, дуоһуйа үлэлиир. Дьанырдаах үлэ кэмнэрэ биллибэккэ ааһан билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олоробун. Өр сылларга бииргэ алтыһан үлэлээбит билигин биһиги кэккэбитигэр суох күндү доҕотторум Афанасий Сергеевич Рыбниковы, Николай Софронович Алексеевы, Валерий Иванович Федоровы, Анатолий Петрович Семеновы, Василий Иванович Егоровы мэлдьи ахта саныыбын. Билигин Самуил Ильич Ивановтуун, Дмитрий Дмитриевич Сергеевтыын билсэбин, көрсөбүн.
Түгэнинэн туһанан, Энергетик күнүнэн бары бэтэрээннэри, бииргэ үлэлээбит, билигин үлэлии сылдьар кэллиэгэлэрбин итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин! Үлэҕитигэр үтүө суобастаахтык сыһыаннаһан дьон-сэргэ махталын ыла тураргытыгар баҕарабын.

Алена ИВАНОВА