Киһи барахсан орто дойдуга этэҥҥэ сылдьарын тухары туохха да долгуйбакка, күннээҕи түбүгэр сөп буолан, күнтэн күн устар олоҕо олус түргэнник элэс гынан ааһарын өйдөөбөккө да хаалар. «Эт киһи элэйэр, сыа киһи сылайар» диэн эмиэ баар, ыарыы ыалласпытын, үөйбэтэх өттүгүттэн өрө көбөн баарын биллэрдэҕинэ абыраллаах аанньалларбыт, өрөһүйэр эмчиттэрбит диэки үтүө харахпытынан көрөрбүт үксүүр.

Күндэйэҕэ аан бастаан балыыһа 1951 сыллаахтан үлэлээбитэ диэн архыыпка суруллубутунан билэбит. Ол аата аны икки сылынан 75 сылын бэлиэтиир эбит. Ол тухары элбэх нуучча, саха биэксэрдэрэ үлэлээн ааспыттарын саастаах көлүөнэ дьон олус иһирэхтик ахталлар. Саамай уһуннук, өр кэмҥэ ФАП-тан саҕалаан учаастактааҕы балыыһа буолуохпутугар диэри Христина Иванова  сэбиэдиссэйинэн үлэлээн дьон махталын ылбыта уонна эппиэттээх үлэтин саҥа үөрэҕи бүтэрбит эдэр бырааска Анна Никитинаҕа алгыһын этэн туран туттарбыта.

Анна Петровна – ырыаҕа ылланар кэрэ айылҕалаах, ыраас уулаах, сардааналаах, дьэдьэн отон дэлэй кырдаллардаах Амма Алтаныттан төрүттээх. Манна кэлэн дьолун көрсөн, олохтоох уолга кэргэн тахсан, Макаровтарга мааны кийиит буолан 2 кыыс, 1 уол оҕолонон Күндэйэни иккис дойду оҥостон үлэлии-хамсыы сылдьар. Үлэтигэр кыһаллыгас, киэҥ билиилээх. Кинини кытары медсиэстэрэ Надежда Васильева, санитарка Наталья Львова, суоппар Руслан Евсеев уонна  өр аһаҕас турбут акушерка штатыгар олохтоох кыыспыт Ксения Варфоломеева үлэлии сылдьаллар. Оттон уопуттаах эмчит  Дарья Николаева  балыыһаҕа аптекатыгар үлэлээбитэ ыраатта.

Балыыһабыт ис-тас көрүҥэ аныгылыы оҥоһуллан, сылаас дьиэҕэ үлэлиир усулуобуйа толорру баар. Элгээйиттэн  көһө сылдьар ФЛГ сылга иккитэ кэлэн көрөр, Дьокуускайтан ЯННА медклиника, улуус кииниттэн быраастар кэлэннэр нэһилиэнньэни көрөллөр. Чугастааҕыттан эттэххэ, ааспыт сылга ыытыллыбыт доруобуйаларынан хааччахтаах дьон дэкээдэтигэр Күндэйэҕэ улуустан тахсан сытар 6 ыарыһаҕы көрбүттэрэ. Биһиги бырааспыт элбэх ыарыһаҕы улуус киинигэр уонна  куорат балыыһатыгар ыытан, быһа кэпсэтэн уочаракка туруоран медицинскай аныгы аппарааттарга көрдөрөн, диагнозтарын чуолкай быһаартаран эмтиир. Нэһилиэнньэ 100 бырыһыан диспансеризацияны  барарын кытаанахтык ирдиир. Саас, күһүн оскуола үөрэнээччилэригэр, уһуйаан иитиллээччилэригэр медицинскэй көрүүнү, график быһыытынан тумууну, араас ыарыыны утары быһыыны оҥороллор.

Тыынар уорганнар, сүрэх-тымыр, уҥуох-былчыҥ ыарыыларга учуокка туруу элбэх, онко ыарыы, инбэлииккэ тахсыы элбии турара ханна да баар. Ол туһуттан ыарыы дириҥии илигинэ эрдэ булан сөптөөхтүк эмтээһин, сыл аайы үлэһити билиитин үрдэтии, эмчит эйгэтигэр саҥа сайдыыны кытта барсыы биһиги медиктэрбит сүрүн соруктара буолар. Ааспыт сылга балыыһабыт үлэһиттэрэ алта бэтэрээн үлэһити күнүскү стационарга сытыаран  доруобуйаларын көрдүлэр, эмтээтилэр. Саастаах дьоҥҥо маннык болҕомто салгыы бардар үйэбит уһуо этэ диэн  дьон махтанар.

Киһи үлэлиир сирэ ыраас, ичигэс, аныгы кэмҥэ эппиэттиир буоллаҕына ханнык баҕарар үлэһит үлэтэ таһаарыылаах буолар. Ол иһин кыргыттар бу 2025 сылтан туох эрэ кэрэни, үчүгэйи кэтэһэллэр. Кинилэр баҕа санаабыт туолуо диэн эрэнэллэр. Ол курдук, эми-тому сөптөөх эрэсиимҥэ тутарга холодильник, жаровой ыскаап, саҥа гинекологическай кириэһилэ, компьютерга өр олорорго сөптөөх кириэһилэ, атахтаах лаампалар уонна ЭКГ аппараата кэлэрэ буоллар диэн туруорсаллар.

Инникитин дьон доруобуйатын туһугар быһаччы үлэлии сылдьар үрүҥ халааттаах аанньалларбытыгар тус олохторугар дьолу-соргуну, ситиһиилэри баҕарабыт.

Феврония НИКОЛАЕВА  

Читайте дальше