Хаардаах күннэр тураннар күммүт уота көстүбэккэ күлүгүрэ сылдьар кэммэр, Сибиэрэп киинигэр «Дьөгүөр дьээбэлэрэ» диэн кэнсиэри көрөн, лүҥкүрбүт күммэр күлэн-үөрэн күммүн таһаарынан үөрдүм көттүм. Ол туох бэйэлээхтэн үөрдүҥ, диир буоллаххытына быһа тардан билиһиннэриим. Бу күҥҥэ Сунтаардааҕы норуодунай тыйаатыр артыыһа Егор Николаевич Тарасов үбүлүөйдээх айар киэһэтэ буолла. Куба курдук маҥан былааччыйалаах, үрдүк хобулук үрдүгэр үөһэнэн-алларанан, киирэн-тахсан, арыт сибигинэйэн ылар саҥалаах иҥэлээх кэнсиэри иилиир-саҕалыыр кэрэ куолаах буолла.
Дьөгүөрбүт элбэх оҕо аҕата буолан төрүүр дьиэ түннүгүн элбэхтик манаан, кэлэр дьоннору кэтээн көрбүтүн, онтун оһуордаан-мандардаан көрдөрөн күллэртээтэ. Балыыһаҕа киирэн урүҥ халааттаах аанньалларбыт хайдахтарын ойуулаата, орто дойдуга аһыы ас кэнниттэн дьүһүн бодо буолан ыллылар. Бэрээдэги көрөөччүлэргэ түбэһэн кыһыл тылынан кымньыыланан сууккаламмакка куотта. Ол быыһыгар Күндэйэттэн киирэннэр, борооскулара ууга түспүтүн тыллыы кэлбит киһиэхэ дьиэ хаһаайката култуурумсуйан томтойон сүгүн-саҕын истибэккэ борооскутун тоҥордо быһылаах. Мээнэ тыллаах кэрэспэдьиэн сыыһа саҥаран бэтэрээн оҕонньортон «тос мааскатын» ыла сыста. Аар-маар киһилэрэ хаҥкы күрэҕэр кыттан бастаата быһылаах. Уустуйалар киирэннэр буойас тохтуур сиригэр үҥкүүлээн битийдилэр, ырыа ыллаан дьиэрэттилэр. Ыраах сиртэн ыҥырыылаах ыалдьыттар «киитэрэй» куолара оҕонньорунаан иккиэн кэтиэх буолан нуорка бэргэһэ ылынна. Лааппыга киирэн килиэп кэлэрин кэтэһэ олорон биир эмээхсин дьонтон барытыттан «ким оҕото» буоларын туоһулаһан атыыһыты кыынньаата, халабырдьыттар киирбиттэригэр атахтарыгар хатана сылдьан «кимнээх оҕолоро» буоларын туоһулаһан соһутта.
Эбээлэр барахсаттар сиэннэрин күн курдук көрөн, бэйэлэриттэн харыс да халбарыппакка бүөбэйдэһэ сатыыллар. Онтубут баара күнүүлээн көтүрү сытыйан ытаан баран тохтообокко эбээтин куттаан өлөрө сыста. Аныгы кэмҥэ харчы өлөрөр баҕаттан «Хаарчаана» буолар олус кутталлааҕын биллибит. Өссө да атын олохпут араас өрүттэрэ ойууланан аастылар.
Дьөгүөргэ анаан эҕэрдэ ырыалар дьиэрэйдилэр, эҕэрдэ эгэлгэтэ этилиннэ, сибэкки дьөрбөлөрө, бэлэхтэр бэрилиннилэр. «Сунтаар улууһун култууратын сайдыытын» иһин бэлиэ хаһыыйына буолла. Ис сүрэхтэн эҕэрдэ!Дьөгүөрбүт «супер» бириистээх эбит. Онтун туттараары сааланы кэрийэн көрөн, өр көрдөөн миигин булан ылла . Үйэбэр кэнсиэркэ бириискэ тиксибэтэх киһи соһуйан хааллым. Оҕо сылдьан дьээбэлэнэрин санаан, булгу туох эрэ дьээбэлээх быһылаах, диир санаа элэс гынан ааста. Соһуйан аах-маах буолан, махтанарбын умнан «быраатым миэхэ төрөөбүт күммэр бэлэҕэ» диэбиппин баттах быыһыгар сылдьар кулгааҕым эрэ истэн хаалла.
Кимнээх кыттыбыттарын ааттарын суолларын соруйан эппэтим. Аныгыскы буолар кэнсиэртэргэ кэлэн уу хараххытынан көрөн, эт кулгааххытынан истэн дуоһуйан, үөрэн-көтөн битэмиинэнэн бараарыҥ.
Дьөгүөрбүтүгэр баҕарыаҕыҥ кытаанах доруобуйаны, дьиэ кэргэнигэр чөл туругу, или-эйэни, таптыыр «кыдьыгынан» биһигини өссө да үөрдэ көтүтэ сырыттын. Ситиһии сиэтиһэ, табыллыы тайана, санаабыта сатана, баҕарбыта баар буола турдун. Уһуннук, дьоллоохтук ,айа тута олордун! диэн алгыс баһын сыалыаҕыҥ.
ЫМЫЫЧААНА