Бэҕэһээ Сунтаар улууһун олохтоохторо төрөөбүт, үлэлиир, олорор дойдубут – Олоҥхо дойдута Сунтаар улууһа 222 сылын үрдүк таһымнаахтык бэлиэтээтибит.
Тапталлаах улууспут бу бэлиэ даататынан кыралыын улаханныын Григорий Саввинов аатынан сынньалаҥ пааркатыгар тоҕуруһа мустан, улуус тэрилтэлэрин, нэһилиэктэр дэлэгээссийэлэрин сэлэлии хаамсыыларын сэргии, махтайа көрдүлэр. Бу кэннэ, буоларын курдук, улууспут баһылыга Анатолий Григорьев мустубут бар дьонун истиҥник эҕэрдэлээтэ, улуус социальнай-экономическай сайдыытыгар кылааттарын киллэрсибит үтүө дьонугар, үлэлии сылдьар биир дойдулаахтарыгар ис дууһатыттан махтанан туран, инникитин да сайдыы суолугар бары түмсэн, биир сомоҕо буолан үөрэнэрбитигэр, үлэлиирбитигэр ыҥырда.
Ол кэннэ баһылык улууспут үөрэҕирии, доруобуйа тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар, муниципальнай сулууспаҕа өр сыллаах таһаарыылаах үлэлэрин иһин “Сунтаар улуһун Бочуоттаах олохтооҕо” үрдүк ааттар иҥэриллибиттэрин иһитиннэрэн туран дастабырыанньалары Бүлүүчээн нэһилиэгин олохтооҕо, норуот маастара Зинаида Поноховаҕа, Тойбохой нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Яков Васильевка, Кутана нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Татьяна Джановаҕа, Аллыҥа нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Таисия Ивановаҕа, Бордоҥ нэһилиэгин олохтооҕо Фекла Тихоноваҕа уонна Түбэй нэһилиэгин олохтооҕо Виталий Евсеевкэ туттартаата.
Уоппускаларыгар кэлэ сылдьар анал байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарбытыгар улуус баһылыгын Махтал суруктара уонна анал бэлэхтэр туттарылыннылар, уолаттарга этэҥҥэ буолууну биир дойдулаахтара баҕардылар.
Хаһан да буоларын курдук, үгүс дьон интэриэһин ас-үөл дьаарбаҥката тарта. Сылын аайы маннык тэрээһиҥҥэ нэһилиэктэр, тэриллиилээх хаһаайыстыбалар, тэрилтэлэр, биирдиилээн да ыал бэркэ тэринэн, оҥостон киирэллэр. Анаммыт сирдэрин олус үчүгэйдик оҥостоллор, быыстапкаҕа анаан араас аһы оҥорон аҕалан, дьүүллүүр сүбэ көрүөр, сыаналыар диэри дьон иҥсэтин көбүтэллэр, сорохтор бу маны мин ылыаҕым, ууран кэбиһээр диэн эрдэттэн үлэһэн баран, ону манаһан сылдьааччылар,сорохтор дьаарбаҥкаһыттар аттыларыттан харыс да халбарыйбакка, көртөн-нартан матааччы да баар буолааччы. Бу да сырыыга оннук буолла. Быыстапкаҕа олохтоох бородууксуйаттан араас дьикти бүлүүдэлэри астаан аҕалбыттар. Сир аһын арааһа, барыанньата, ыҥырыалаах дьон бэйэлэрин мүөттэрэ, о.д.а., били этэргэ дылы, күн эгэлгэтэ барыта атыыга турда. Түргэнник ситэр дьиэ кыыллара кытары бааллар. Ол курдук, сүрдээх улахан, төрөлкөй хара бөтүүктэр (арааһа боруода буоллахтара), индюктар, козалар, куруолуктар, куһу-хааһы этэ да барыллыбат. Бу дьаарбаҥкаттан дьон куулунан хортуоппуй, хаппыыста хамаҕатык ыллылар, Куокуну, Кириэстээх, Элгээйи хаһаайыстыбаларыгар эбии үлэстилэр. Элгээйи, Кэмпэндээйи, Уһун Күөл күөллэрин соболоруттан ким ханныгы ордорорунан атыыласта. Манна биир сөҕө-махтайа көрбүтүм – Уһун Күөл Бакамдатын олус бөдөҥ соботун. Интэриэһиргээн биир собо ыйааһына төһө буоларын ыйыталаһан, атыылааччы кыыстыын ыйаан көрбүппүт киилэ кэриҥэ буолла. Күндэйэтээҕи “Сырдык аартык” кэпэрэтиип оҥорон таһаарар аһын-үөлүн – арыытын, сүөгэйин, йогурдун, кэнсиэрбэтин сылын аайы дьоҥҥо амсаталлар. Дьон амсайан көрөн баран сөбүлээн кэпэрэтиип астыыр бородуукталарын олус хамаҕатык атыыластылар. Бу эмиэ (дегустация) атыы-эргиэн биир ньымата буолар. Ас-үөл сыаната билиҥҥи кэминэн сөп диэн дьон санаатын үллэһиннэ.
Олохтоох ырыаһыттарбытын сэргэ анаан-минээн ыҥырыллан кэлбит ыалдьыттар кэнсиэртэрин дьон дуоһуйа көрдө-иһиттэ. Ырыа кэмигэр дьагдьайа быһыытыйбыт дьон ирээри ойон туран үҥкүүлээн битийдэ.
Кыралыын улаханныын араас көрдөөх да, толкуйдатар да оонньууларга көхтөөхтүк кыттан, сэмэй бириистэри тутан, дьиэлэригэр өттүк харалаах, илии тутуурдаах үөрэ-көтө тарҕаста. Мантан да атын араас тэрээһиннэр бу күн быыстала суох буоллулар. Бырааһынньык күн улахан салютунан түмүктэннэ.
Ааптар: Яина ВЛАСЬЕВА