«Ааһан эрэр сылбыт төһө да уустуктардааҕын иһин, биһиги улууспут, өрөспүүбүлүкэбит да үгүс ситиһиилэрдээх, саҥа хамсааһыннардаах түмүктээн эрэбит» диэн улуус баһылыга Анатолий Григорьев тэрилтэ салайааччыларын планеркатыгар эттэ.
Ол курдук, Анатолий Васильевич иһитиннэрбитинэн, быйыл улууспутугар элбэх тутуу барда. Бу сылга хас да нэһилиэккэ социальнай эбийиэктэр үлэҕэ киирдилэр. «Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак «Хаарбах дьиэттэн дьону көһөрүү» бырагырааматын чэрчитинэн элбэх ыал саҥа дьиэҕэ киирдэ. Кэлэр сыл саҥатыгар өссө да киириэхтэрэ.
Атын да бырагыраамаларынан улууспутугар элбэх үлэ барар. Суол оҥоруута, иһэр ыраас уу боппуруоһа, тэрилтэ материальнай-техническэй базатын хаҥатыы о.д.а. Бу барыта араас бырагыраамаларынан, бырайыактарынан ситиһиллэр. Онон салгыы граннарга, бырайыактарга хас биирдии тэрилтэ кыттан үп-харчы булуутугар, үлэ-хамнас барарыгар ылсыахпытын наада диэтэ.
Улууспутугар биллэриллибит Аҕам саастаахтарга ытыктабыл, Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн, өрөспүүбүлүкэбитигэр Оҕо саас сылын чэрчилэринэн эмиэ үтүмэн үлэ барда, араас тэрээһиннэр ыытылыннылар. Ситиһии да үгүс. Ол курдук, оҕолорбут өрөспүүбүлүкэ, Арассыыйа таһымнаах күрэстэргэ, күрэхтэһиилэргэ көхтөөхтүк кытыннылар, ситиһиилэрэ үгүс. Дьиэ кэргэттэрбит эмиэ бары тэрээһиннэртэн туора турбатылар.
Аҕам саастаах дьоммутугар мэлдьитин да болҕомто ууруллар. Улуус салалтатыттан, нэһилиэктэр дьаһалталарыттан, тэрилтэлэртэн көмө оҥоһулунна. «Мин дьонум-сэргэм амарах дууһалаахтарыттан, үтүө санаалаахтарыттан олус үөрэбин, кинилэринэн киэн туттабын. Маннык бииргэ буоллахпытына ханнык баҕарар ыараханы тулуйуохпут, чэпчэкитик аһарыныахпыт» диэн баһылык ис дууһатыттан махтанарын биллэрдэ.
Сүрүн болҕомтобутун анал байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарбытыгар, кинилэр дьиэ кэргэттэригэр уурабыт. Кинилэргэ бары кыаллар көмөнү тиһигин быспакка ыыта олоробут. Маннык көмөҕө улууспут хас биирдиии олохтооҕо кыттаһар.
РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин «Улуу Кыайыы үбүлүөйдээх сылынан сибээстээн, кэлэр сылы Аҕа дойдубут чиэһин көмүскүү сылдьар байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна Аҕа дойду сэриитигэр аҕаларбыт, эһэлэрбит хорсун быһыыларыгар сүгүрүйэн туран Аҕа дойдуну көмүскээччи сылынан биллэрэбин» диэн ааспыт нэдиэлэҕэ буолбут быһа кэпсэтиитэ уонна суруналыыстарга пресс-кэмпириэнсийэҕэ этэн турар. Оттон биһиги Ил Дархаммыт Айсен Николаев Ил Түмэҥҥэ туһаайан этиитигэр үүнэр сылы Төрөөбүт дойдуну көмүскээччи сылынан биллэрбитэ. Онон кэлэр сылга дьаһаллар, үлэлэр, хамсааһыннар бу икки биир ситимнээх биллэриллибит сыллар чэрчилэринэн барыахтара. Онно биһиги эмиэ бэйэбит кылааппытын киллэрэн үгүс үлэни ыытарбыт былааннанар» диэн туран, баһылык тэрилтэ салайааччыларын бары тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кытталларыгар ыҥырда, бэйэлэрин былааннарын оҥостоллоругар эттэ.
«Быйылгы сылга түбүктээх үлэ түмүктэрин таһааран, уһун өрөбүллэргэ күүс-уох эбинэн сынньанан баран, кэлэр сылбытын эмиэ эрчимнээхтик саҕалыахпыт. Бырааһынньык уһун өрөбүллэригэр тэрилтэҕитигэр дьуһуурустубата олохтооҥ, баһаартан, араас быһылааннартан сэрэтии үлэлэрин хас биирдии үлэһиккитигэр ыытыҥ» диэн баһылык бэйэтин этиитин түмүктээтэ.
Яина ВЛАСЬЕВА