Улууспутугар бүгүҥҥү күн туругунан, уопсайа 15622 төбө ынах-сүөһү, 619 төбө сылгы маркировкаланна. Сунтаардааҕы бэтэринээрнэй управление “РегАгро” хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэни кытта дуогабар түһэрсэн, сылгыга уонна ньирэйдэргэ аналлаах бииркэ атыылаһан, маркировкалааһын үлэтэ маассабайдык ыытылла турар.
Бу туһунан сиһилии Сунтаардааҕы бэтэринээрнэй управление ООВМ салаа бэтэринээрнэй бырааһа Ольга Егоровна Павлова кэпсиир: — 1993 с. ыам ыйын 14 күнүгэр 4979-I нүөмэрдээх Ветеринария туһунан ылыныллыбыт РФ сокуонугар 1 уонна 2 ыстатыйаларыгар Судаарыстыбаннай Дума 2022 с. бэс ыйын 15 күнүгэр эбии уларытыылары киллэрбитэ. Бу сокуоҥҥа олоҕуран 2024 с. кулун тутар 1 күнүттэн тыа хаһаайыстыбатыгар дьиэ кыыллара булгуччулаах маркировканы барыахтаахтар уонна «Ветис» Судаарыстыбаннай Федеральнай бэтэринээрнэй информационнай системаҕа (ФГИС) учуокка туруохтаахтар. Ол аата, ынах сүөһү, сылгы, дьиэ кыыла барыта хаһаайыстыба көрүҥүттэн тутулуга суох маркировкаланар буолла. Ол эбэтэр тыа хаһаайыстыбатын кыылларын иитиитинэн дьарыгырар производственнай кооперативтарыгар (СХПК), чааһынай предпринимателлэргэ (ИП), бэйэ кэтэх хаһаайыстыбаларыгар (ЛПХ) ирдэниллэр уонна хаһаайын эбээһинэһэ буолар.
Сүөһү маркировкаланааһына уонна учуотун быраабылалара РФ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтин №832 нүөмэрдээх бирикээһинэн 2023 с. сэтинньи 3 күнүгэр бигэргитиллибитэ. Маркировкалааһын үлэтэ ынах-сүөһүгэ, сылгыларга тэриллиилээх уонна бааһынай хаһаайыстыбаларга ахсынньы ыйга дылы бүтүөхтээх. Оттон кэтэх хаһаайыстыбалаах дьон сылгыта кэлэр сыл кулун тутар ыйга дылы маркировкаланыахтаах.
Тыа хаһаайыстыбатын кыылларын маркировкалааһын – бу ветеринария уобалаһыгар хас биирдии сүөһүгэ идентификационнай-хатыламмат нүөмэр иҥэриллээһинэ уонна учуоттаныыта буолар. Сүөһү этигэр-сиинигэр уонна харахха көстөр электроннай анал маркировка тэрилэ иилиллэр. Сүөһүгэ иҥэриллибит нүөмэр сүөһү тыыннааҕын тухары дьайар. Биирка икки араастаах буолар: улахана ыраахтан көстөр, кырата анал тэрилинэн (сканерынан) ааҕыллар. Сылгыга тириитин анныгар сканерынан эрэ ааҕыллар микрочип угуллар. Маркировкалары “РегАгро” тэрилтэттэн атыылаһан ылабыт. Онон, маркировкалыыр өҥө уонна анал маркировка тэрилэ төлөбүрдээҕин туһунан хас биирдии хаһаайын билиэх тустаах.
Маркировкаламмыт дьиэ кыыллар дааннайдара «РегАгро» диэн учуот уонна регистрациялааһын национальнай ситимигэр киирэн иһэр. Онтон тиһэҕэр тиийэн Россельхознадзор систематыгар хараллар. “Хорриот” систиэмэҕэ “Меркурий” бэтэринээрнэй сэртипикээт, “Веста” лабораторнай чинчийии, “Аргус” кыраныыссаҕа хонтуруол, “еCert” кыраныысса таһыгар тахсар бэтэринээрнэй сэртипикээт программалара бары киирэр буолаллар.
Бас билии бары көрүҥүттэн тутулуга суох маркировкаламматах уонна биир кэлим систиэмэҕэ учуоттамматах сүөһүлээх хаһаайыттар 221 нүөмэрдээх ФЗ олоҕуран РФ административнай кодексатын (КоАП) быһыытынан административнай миэрэҕэ тардыллыахтарын сөп. Онон, дьиэ кыылын иитэр хаһаайыттар сыстыганнаах ыарыы тарҕамматын хонтуруоллуур наадатыгар ирдэбиллэри тутуһан сүөһүлэрин, сылгыларын маркировкалатан иһэллэригэр ыҥырыа этибит.
Елизавета ТИТОВА