Билиҥҥи кэмҥэ сахалыы киинэ уопсастыбаҕа киэҥ сэҥээриини ылар диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Үйэ сайдан, Саха сирин киинэтэ соҕотох Арассыыйаҕа эрэ буолбакка, аан дойду таһымыгар тиийэ улаханнык биллэр буолла. Соторутааҕыта Бразилия Сан-Паулу куоратыгар Mostra Internacional de Cinema de São Paulo уонна Геленджик куоракка Арассыыйатааҕы «Маяк» киинэ бэстибээллэригэр Инга Шепелева режиссердаах «Белый пароход» киинэ ситиһиилээхтик кыттан кэлбитэ. Бу киинэҕэ сүрүн оруолу биһиги биир дойдулаахпыт Элла Соколова оонньоото.
Элла Кулагиновна Маар Күөл нэһилиэгиттэн төрүттээх. Кини СӨ култууратын туйгуна, итиэннэ М.Н. Жирков аатынан Дьокуускайдааҕы муусука коллеһыгар норуот ырыатын соҕотохтуу уонна хуорунан толорууга преподователинэн уонна ити салааҕа сэбиэдиссэйинэн үлэлиир. Бүгүн биһиги кинилиин сэһэргэһэбит.
– Элла, үтүө күнүнэн! Бастатан туран, сэһэргэһиэм иннинэ эн тускунан куйаар ситимиттэн, балай эмэ үгүһү биллим-көрдүм. Ол курдук, Сунтаар улууһуттан төрүттээх буоларгын билэн, үөрэ санаатым. Онон, ааҕааччыларбытыгар бэйэҥ дьонуҥ-сэргэҥ туһунан кылгастык билиһиннэриэххэ.
– Мин 4 оҕолоох Соколовтар дьиэ кэргэҥҥэ мурун бүөнэн төрөөбүтүм. Икки убайдаахпын уонна эдьиийдээхпин. Аҕам Кулагин Дмитриевич Соколов Сунтаар улууһугар, Бүлүү сүнньүгэр биллэр оһуокайдьыт этэ. Бэйэтэ механик-рационализатор. Ийэм – Мария Кирилловна Васильева. Кини алын кылаас учуутала үөрэхтээх, ол эрээри олоҕун оҕо иитиитигэр анаан, үйэтин тухары уһуйааҥҥа иитээччинэн үлэлээбитэ уонна биэнсийэҕэ тахсыар диэри сэбиэдиссэйдээбитэ. Дьонум сыралаах үлэлэрэ үрдүктүк сыаналанан, ийэм РФ үөрэҕириитин туйгуна, оттон аҕам СӨ култууратын туйгуна буолбуттара. Кинилэр иккиэн ырыаны да оһуокайы да өрө туппуттара. Ол курдук, элбэх дьону тойукка, оһуокайга уһуйбуттара. Ону тэҥэ аҕам тыыннаах эрдэҕинэ үөрэнээччилэри эмиэ дьарыктыыр этилэр. Ийэм 85-с хаарыгар үктэннэ, күн бүгүҥҥэ диэри нэһилиэк иһинэн ыытыллар тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттар. «Дьиэрэй» ансаамбылы салайан үлэлэтэр.
– Төрөппүттэриҥ култуура эйгэтигэр олох чугастар эбит. Дьонуҥ үтүө холобурдарыгар такайыллан, кинилэри утумнаабыт эбиккин.
– Оннук, мин 11-с кылааһы Тойбохойго бүтэрбитим. Ол саҕана Маар Күөл оскуолата 9 кылаастаах этэ. Оскуоланы бүтэрэн баран мусукаалынай училищеҕа олоҥхону толорооччу артыыс Гаврил Гаврильевич Колесовка үөрэммитим. Училищены бүтэрэн баран университекка киирэн культуролог идэтин ылбытым.
– Киинэҕэ уһуллар баҕа санаа хаһан кэлбитэй?
– Улахан баҕа санаа диэн буолбакка, бу түгэн олохпор эмискэ буолбута. Кастиҥҥа да кыттыбатаҕым уонна онно резюме да, анкета да толорботоҕум. Миэхэ үөрэммит устудьуон уол, билигин Саха тэлэбиидэнньэтигэр үлэлиир Владислав Федоров мин хаартыскабын куйаар ситимиттэн ылан режиссерга көрдөрбүт этэ. Ол хаартыскабын көрөн бараннар, миигин холонон көр диэн ыҥырбыттара. Бэйэм бу иннигэр киинэ эйгэтигэр туох да сыһыана суох, хаһан да киинэҕэ уһуллан көрбөтөх бэйэм холонон көрөөрүбүн сөбүлэспитим. Оннук сылдьан сүрүн оруолу толорорбун бигэргэппиттэрэ.
– Хаһан да киинэ эйгэтигэр холонон көрбөтөх бэйэҥ сүрүн оруолу хайдах ылынныҥ уонна ону толорорго уустуктары көрсүбүтүҥ дуо?
– Киинэҕэ артыыстар кастинг ааһан баран 2020 с. тизер устубуппут. Ол иннигэр мин Инга Шепелева «Белый пароход» диэн айымньытын толору ааҕан билсибитим. Ол ааҕан баран, толорор артыыһым Марта хайдах буолуохтааҕын, кини майгытын харахпар ойуулаан көрбүтүм уонна киинэ режиссера Инга бэйэтэ эмиэ бу дьахтар тугу саныырын судургутук быһааран биэрбитэ. Ити курдук өйбөр оҥорон көрөн, училищеҕа үөрэнэ сылдьар кэммиттэн олус ытыктыыр, сөбүлүүр икки учууталбын саныы биэрбитим. Ол курдук, суруйааччы Леонид Попов кыыһа Лена Леонидовна фортепиано учуутала уонна Күндэйэттэн төрүттээх, муусука коллеһыгар биһиги салаабытыгар өр сылларга үлэлээбит, хуор артыыската Маргарита Николаева буолаллар. Тоҕо эрэ кинилэри санаан, икки учууталым уобарастарын холбооммун, кинилэр майгыларыгар, тутталларын-хапталларын холобур оҥостубутум. Ол эрэ буолбакка, ити бириэмэҕэ бэйэм тууйулла аҕай сылдьыбыт буолан, испэр баар улахан мөккүөрү, сатаан ыыппакка сылдьар кыһыыбын-абабын, ис турукпун холбоон Марта уобараһын таһаарбытым. Киинэ сценарийынан тыллары олус оннук үөрэппэтэҕим. Инга нууччалыы тиэкис биэрэр этэ. Марта саҥарыахтаах тылын ааҕан баран, тута бэйэбэр сахалыы оҥорон тылбаастыыбын уонна бэйэбэр табыгастааҕынан саҥарар этим. Киинэҕэ элбэх дубль оҥоһуллар буолан, саамай табыллыбыты көрөн таҥмыттара. Ол иһин ити чааһыгар уустуктары көрсүбэтэҕим.
– Киинэҕэ эр киһи сүрүн оруолун Санкт-Петербург куоратын тыйаатырын биллэр артыыһа Александр Кошкидько толорбут эбит. Ол аата, киинэ нууччалыы тылынан тахсар дуо уонна ханна уһулбуттарай?
– Бу киинэ Сахабыт сиригэр буолбут историяҕа олоҕурар буолан, ханна да ыраата барбакка, бэйэбит сирбитигэр-уоппутугар уһулунна. Ол курдук, Мерзлотоведения институтугар, Оҕо Дыбарыаһыгар, бэйэм үлэлиир сирбэр уонна ким да олорбот кыбартыыратыгар. Ону тэҥэ, таһырдьа буолар көстүү Хаҥалас, Жатай уонна Кангаласскай мыс кэрэ миэстэлэригэр уһуллубута.
– Киинэҕэ уһуллубуккуттан төһө астынныҥ? Мантан кэлин, атын киинэлэргэ ыҥырдахтарына өссө уһуллуоҥ этэ дуо?
– Киинэҕэ оонньуур бэйэтэ туспа ураты эйгэ эбит. Олус диэн сөбүлээтим уонна ыҥырдахтарына аккаастаммакка өссө уһуллуом этэ.
– Элла, кэпсээниҥ иһин махтанабын. Айар үлэҕэр ситиһиилэри баҕаран туран киинэ улахан экраҥҥа тахсарын долгуйа күүтэбит.
Елизавета ТИТОВА