2025 сылга Улуу Кыайыы 80 сылын көрсүөхпүт. Бу улахан тэрээһиҥҥэ бэлэмнэнии чэрчитинэн үүнэр көлүөнэҕэ тиэрдэр сыаллаах Сунтаарга «Биһиги умнубаппыт. Мы помним…» диэн улуустааҕы научнай-практическай конференция 5 төгүлүн ыытылынна. Дьүүллүүр сүбэ 5 секцияҕа арахсан үлэлээтэ. НПК кыайыылаахтарыгар сэрии, тыыл бэтэрээннэрин аатынан анал бириистэри кинилэр оҕолоро, сиэннэрэ олохтоотулар.
«КЭМПЭНДЭЭЙИ 8 НҮӨМЭРДЭЭХ ХААЙЫЫТА: ЧАХЧЫЛАР, ХААЙЫЫНЫ ААСПЫТ ДЬОН ДЬЫЛҔАЛАРА» секция кыайыылаахтарыгар:
— оҕолорго 1 миэстэни ылбыт Сунтаартан Уруйдаана Назароваҕа, Ванесса Тимофееваҕа (сал. Попова Августина Николаевна) Хоро нэһилиэгиттэн Арҕаа фронт сэрии бэтэрээнэ, “Германияҕа Кыайыы иһин” мэтээл кавалера Иванов Иван Дмитриевич аатынан 3 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи сиэнэ Наталья Иванова туттарда.
— Улахан дьоҥҥо Кэмпэндээйиттэн Кондратьева Нарыйа, Федорова Изабелла, Местникова Татьяна Куокунуттан төрүттээх Павлов Матвей Петрович, связист, ефрейтор, “Кыһыл сулус” орден, «За отвагу», «За победу над Германией» мэтээллэр кавалердарын аатынан 5 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи сиэнэ Лия Афанасьевна Тимофееваттан туттулар.
«АҔА ДОЙДУ УЛУУ СЭРИИТИН БУОЙУННАРА: СУРАҔА СУОХ СҮППҮТТЭР, СЭРИИ ТОЛООНУГАР ОХТУБУТТАР, КЫАЙЫЫ ӨРӨГӨЙҮН БИЛБИТ СЭРИИ БЭТЭРЭЭННЭРЭ» секция кыайыылаахтарыгар:
— Оҕолорго Сунтаартан Кэскил Прокопьевка (сал. Прокопьева Антонина Антоновна) Сиэйэттэн Арҕаа фронт сэриитин бэтэрээнэ, “За отвагу”, «За освобождение Праги», «За взятие Берлина», «За победу над Германией» мэтээллэр кавалердара, Сиэйэ нэһилиэгин, Сунтаар улууһун Бочуоттаах олохтооҕо Степанов Прокопий Афанасьевич аатынан 3 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи бэтэрээн кыыһа Лидия Прокопьевна Степанова туттарда.
— Ыччаттарга Сунтаартан Андрей Николаевка (сал. Николаева Любовь Кирилловна) Аҕа дойду сэриитин офицера, “Кыһыл сулус” орден кавалера, «За оборону Сталинграда» мэтээл кавалера, Саха АССР үтүөлээх учуутала, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо Яковлев Илья Ильич аатынан 5 тыһыынча солкуобайдаах анал бирииһи кийииттэрэ Нюргуяна Сидоровна Данилова туттарда.
— Улахан дьоҥҥо Хороттон 1 миэстэни ылбыт Данилова Александра Виссарионовнаҕа аатырбыт снайпер-пулеметчик, “Кыһыл сулус” орден кавалера, уһулуччулаах буойун- саллаат, уоттаах сэрии толоонуттан эргиллибэтэх Петров Егор Константинович аатынан 5 тыһыынча солкуобайдаах анал бирииһи Куокунуттан хос сиэнэ Наталья Егорова туттарда.
«БАРЫ КҮҮҺҮ ФРОҤҤА: ТЫЫЛ ҮЛЭҺИТТЭРЭ, СЭРИИ ОҔОЛОРО» секцияҕа кыайыылахтарыгар:
— Оҕолорго Арыылаахтан 1 миэстэлээх Потапова Даана (сал. Ноговицына Елена Прокопьевна, Павлова Александра Алексеевна) Элгээйиттэн Аҕа дойду сэриитин бэтэрээнэ Николаев Петр Никитич, «За оборону Ленинграда», «За взятие Германии» мэтээллэр кавалердара, “Аҕа дойду сэриитэ 1 степеннээх” орден кавалера аатынан сыаналаах анал бирииһин тутта.
— Ыччаттарга Кэппэндээйиттэн Сымытова Эвелинаҕа (сал. Зоя Афанасьевна Авксентьева) тыыл бэтэрээнэ, сэрии тулаайаҕа, Сунтаар улууһун Бочуоттаах олохтооҕо, Сунтаар улууһун, СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Судаарыстыбаннай сулууспа бэтэрээнэ Николай Николаевич Спиридонов-Дойду Ньукууһа аатынан 5 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи бэтэрээн уола, “Айтал” рок бөлөх салайааччыта, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Юрий Николаевич Спиридонов туттарда.
— Улахан дьоҥҥо 1 миэстэни ылан Леонид Попов аатынан киин библиотека сүрүн библиографа Иванова Мария Христофоровна үлэ, тыыл бэтэрээнэ, Сунтаар нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Елена Мунгуевна Очосова аатынан 5 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи бэтэрээн уола, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Юрий Дмитриевич О илиититтэн тутта.
«СУНТААРДАР ИЙЭ ДОЙДУ КӨМҮСКЭЛИГЭР: АФГАНИСТАН, ЧЕЧНЯ, СИРИЯ СЭРИИЛЭРИН УОННА УКРАИНАҔА АНАЛ БАЙЫАННАЙ ДЬАЙЫЫ КЫТТЫЫЛААХТАРА» секция бастыҥнара:
— Оҕолорго Сунтаартан Кларов Ярослав (сал. Михайлов Дмитрий Айаалович) Элгээйиттэн Аҕа дойду улуу сэриитин бэтэрээнэ Николаев Петр Никитич сиэнэ Ростислав Николаевич Николаев, байыаннай дьайыы бэтэрээнэ, «За службу на Кавказе» бэлиэ кавалера аатынан сыаналаах анал бирииһи тутта.
— Ыччакка Арыылаахтан Георгий Николаев (сал. Иванова Татьяна Саввична) Прокопьев Афанасий Николаевич, «Албан аат III истиэпэннээх” орден, “Аҕа дойду сэриитин 1 истиэпэннээх” орден кавалердара, «За освобождение Праги 1945 г.», «За победу над Германией в ВОВ 1941-1945гг.» мэтээллэр кавалердара, Сунтаар нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо аатынан 3 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи тутта.
— Улахан дьоҥҥо 1 миэстэни ылбыт Сунтаартан Леонид Попов аатынан киин библиотека кылаабынай библиографа Чирикова Лидия Валентиновнаҕа Курскай Тоҕой кыргыһыы кыттыылааҕа, “Хорсунун иһин” “За взятие Берлина”, “За Победу над Германией” мэтээллэр кавалердара, “Аҕа дойду сэриитин 1 истиэпэнэ”, “Үлэ Кыһыл Знамята” уордьаннар кавалердара, Сунтаар улууһун Бочуоттаах олохтооҕо, Арассыыйа Дьоруойа Филипп Евсеев эһэтэ Ващенко Николай Михайлович аатынан 5 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи бэтэрээн кыыһа Светлана Николаевна Ващенко туттарда.
— 2 миэстэни ылбыт Сунтаардааҕы технологическэй колледж студеннара Айсен Павлов, Айтал Павлов (сал. Павлова Александра Семеновна) Кутанаттан Аҕа дойду сэриитин бэтэрээнэ, «Японияны кыайыы иһин» мэтээл кавалера Кириллин Семен Дмитриевич аатынан сыаналаах анал бирииһи туттулар.
«МИН НЭҺИЛИЭГИМ – АҔА ДОЙДУ СЭРИИТИН КЭМИГЭР» театральнай инсценировкалар секцияларыгар:
— “Кылаан” кыайыылаах аатын ылбыт Кутанаттан “Күндэл” театральнай куруһуок кытааччыларыгар (сал. Александрова Анастасия Григорьевна, Иванова Айталина Анатольевна) Арҕааҥҥы фронт уот сэриитигэр 1943 сыллаахха сураҕа суох сүппүт, онтон 2015 сылга көмүллэ сытар уҥуоҕа көстүбүт саллаат, Наахараттан төрүттээх Попов Прокопий Никифорович аатынан 6 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи сиэнэ Мария Ивановна Томская туттарда.
— Ыччаттар бөлөхтөрүгэр 1 миэстэни ылан Бордоҥтон «Ситим» театральнай устуудьуйа (сал. Петрова Любовь Геннадиевна, Никитина Анна Михайловна) быйыл 100 сааһын туолар, тыыл бэтэрээнэ, “Килбиэннээх үлэтин иһин” мэтээл кавалера Сидорова Мария Дмитриевна аатынан 3 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи сиэнэ Надежда Дмитриевна Иванова туттарда.
Кэтэхтэн ыытыллыбыт видеороликтары көрүү күрэскэ 1 миэстэни ылбыттар:
— Оҕолорго Сунтаартан “Аргыс” видеостудияҕа (сал. Ларионова Лидия Семеновна) Михайлов Трофим Гаврильевич, Арҕаа фроҥҥо сэриилэспит, мэтээллэринэн наҕараадаламмыт буойун аатынан 3 тыһыынча солкуобай сертификаттаах анал бирииһи хос сиэнэ Эмилия Иванова туттарда.
— Улахан дьоҥҥо Кириэстээхтэн Михайлова Мария Лаврентьевнаҕа бырааттыы Егоровтар: Иван Константинович – Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера, Саха АССР үтүөлээх агронома, Сунтаар улууһун Бочуоттаах олохтооҕо; Тимофей Константинович – Кыһыл Сулус уордьан кавалера, гвардия старшай сержана; Николай Константинович – 1943 с. сэрии толоонугар охтубут буойун; Федот Константинович – Кыһыл сулус, Үлэ Кыһыл Знамятын уордьаннарын кавалердара, Сунтаар улууһун Бочуоттаах олохтооҕо ааттарынан 3 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи Иван Константинович кыыһа Виктория Ивановна Мойтохонова туттарда.
— “Кылаан” кыайыылаахтарынан Сунтаартан «Эйгэ» фольклорнай бөлөх (сал. Иванова Саргылана Моисеевна, Алексеева Туяра Аркадьевна) ааттаннылар уонна старшай сержант, минометчик, Курскай Тоҕой, Берлин куорат кыргыһыыларын кыттыылааҕа, “За боевые заслуги”, “За освобождение Варшавы”, “За взятие Берлина”, “За Победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945гг.” мэтээллэр, Аҕа дойду сэриитин II истиэпэнннээх уордьанын кавалердара Попов Макар Никифорович-Берлин Макаар аатынан 6 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи бэтэрээн уола Прокопий Макарович Поповтан туттулар.
Кэтэхтэн ыытыллыбыт буктрейлердары көрүү күрэскэ 1 миэстэни ылбыт
Леонид Попов аатынан киин библиотека комплектование отделын библиотекарь-комплектатора Иванова Альмира Валерьевнаҕа Дьаархантан төрүттээх Аҕа дойду сэриитин уордьанын 2-с истиэпэнин кавалера, «За победу над Японией» мэтээл кавалера, Сунтаар улууһун, Сунтаар нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Григорьев Дмитрий Яковлевич аатынан сыаналаах анал бирииһи улуустааҕы Аҕалар түмсүүлэрин бэрэссэдээтэлэ, бэтэрээн күтүөтэ Борис Михайлович Уларов туттарда.
“Кылаан” кыайыылааҕынан Сунтаар оҕо библиотекатын сүрүннүүр библиографа Иванова Светлана Дмитриевна ааттанна уонна Хадантан Аҕа дойду сэриитин бэтэрээнэ, Японияны утары сэрии кыттыылааҕа, “Аҕа дойду сэриитин II истиэпэннээх” уордьан кавалера Иванов Илья Алексеевич аатынан 5 тыһыынча солкуобай харчынан анал бирииһи бэтэрээн сиэнэ Ольга Оконешниковаттан тутта.
Бу күн мустубут конференция кыттыылаахтарыгар экрантан бэтэрээннэрбит мөссүөннэрэ, кинилэр бойобуой суоллара, үлэҕэ ситиһиилэрэ “Өлбөт Мэҥэ полк” буолан ыччаттарын кытта бииргэ буолан барыбытын долгуттулар.
Улуус дьаһалтатын, тэрийээччилэр ааттарыттан бары бэтэрээннэрбит чугас дьонноругар улахан махталбытын биллэрэбит, бары үтүөнү, доруобуйаны баҕарабыт.
Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!
