Байаан алыптаах дорҕооно

Мин Мэҥэ Хаҥаластан сылдьар доҕорум Владимир Кузьмин быйыл ыарахан ыарыыттан орто дойдуттан күрэннэ. Кини Мэҥэ Хаҥалас баянистарын салайааччыта этэ. Дойдутун баянистарын туһунан кинигэ таһаараары сылдьабыт диэн кэпсээбиттээх. Ону истэн баран, миэхэ Сунтаарым баянистарын туһунан кинигэ таһаарыахха баар эбит диэн санаа киирбитэ.

Сергей Семеновы буламмын, биһиги эмиэ кинигэҕэ ылсыахха диэн буолбута. Онтон-мантан дааннайдар киирэн барбыттара, Сунтаардааҕы кэллиэгэлэрбит көмөлөспүттэрэ. Сунтаарга 90-с сылларга диэри кэнсиэрт үксэ байаан доҕуһуоллаах барар этэ. Араас куоҥкурустар буолаллара. Биирдэ «Сааскы дьэргэлгэн» өрөспүүбүлүкэтээҕи куоҥкурус буолбута. Ол сахха «Механизатор» кулуупка түүн 2 чааска диэри байаан сүгэн турбуппун билигин да саныыбын. Баянист үлэтэ судургу буолбат, муусуканы эрэ холбооһун курдук. Чэ ону үлэлээбит баянист бэйэтэ эрэ билэрэ буолуо. Биһиги улууспутугар өр кэмҥэ үтүө суобастаахтык үлэлээбит баянистар баар этилэр, билигин да бааллар – Егор Спиридонов, Артур Захаров, Александр Тихонов, Клара Тихонова, Иван Иванов уо.д.а. үйэлэрин тухары култуураҕа, үөрэҕириигэ үлэлээбит дьон. Байааннарын сүгэ сылдьыбыт, сылдьар дьоммут.

Мин үлэбин 1982 с. Дьокуускай куоракка «Сарыал» уонна «Дьээ-буо» ырыа-үҥкүү ансаамбылыгар баянист быһыытынан саҕалаабытым. Салайааччыбыт олус ирдэбиллээх РСФСР култууратын үтүөлээх үлэһитэ Александра Мохотчунова этэ. Нэдиэлэҕэ түөртэ дьарыктыыра, үҥкүүлүөхтэрин иннинэ балтараа чаас станокка туран эрчиллиилэрин байааҥҥа доҕуһуоллатан оҥортороро, ол миэхэ эмиэ үөрэх курдук буолбута.

Онтон 1984 с. күһүнүгэр Сунтаарбар кэлэн РДК, «Механизатор», «Партизан», «Олоҥхо» кулууптарыгар үлэлээбитим. Билигин куоракка сынньалаҥҥа да олордорбун, байааммынан үлэлиибин. Икки сыллааҕыта норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээлгэ «Умсулҕан» диэн кэлэктииппин кытары Казань куоракка ситиһиилээхтик кыттан кэлбиппит. Сунтаартан Иван Аммосову кытыннаран, I истиэпэннээх лауреат буолбута. Бу сыл тохсунньутугар Иван Аммосовтуун Кытайга бастакы ыытыллар норуоттар икки ардыларынааҕы куоҥкуруска иккиэн Гран при аатын ылан кэлбиппит.

Төһө да тэйиччи олордорбун, уолаттарым «Өрөгөй» ансаамбылын куоракка кэнсиэртэтэн, НВК-ҕа таһааттаран син көмө оҥордум. Иван Аммосову өрөспүүбүлүкэтээҕи куоҥкурустарга кытыннардым, былырыын Галина Шахурдина, Анастасия Варламова ырыаларыгар Гран при уонна I истиэпэннээх лауреат буолбута. Быйыл Аркадий Алексеев уонна Раиса Захарова куоҥкурустарыгар эмиэ ситиһиилээхтик инники күөҥҥэ сырытта.

Онон Сунтаар баянистарын туһунан кинигэбит бу сайын тахсар буолла. Бу улахан историяҕа хаалар кинигэ буолар. Сунтаарбытыгар байаан алыптаах дорҕооно уостубакка дьону, норуоту угуйа турдун, онно өйдөһүү, өйөбүл өрүү баар буола турдун.

 

 Александр ХАРИТОНОВ, СӨ култууратын туйгуна, баянист. Дьокуускай куорат.

Читайте дальше