Социальнай хантараак көмөтүн туһанааччы кэккэтэ хаҥаан, былырыыҥҥы сылтан доруобуйаларынан хааччахтаах дьон өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көрүллэр көмөнү эмиэ туһанар кыахтаннылар.
Бу туһунан Сунтаардааҕы социальнай көмүскэл управлениетын тустаах исписэлиистэрэ маннык иһитиннэрэллэр: «Ирдэбил быһыытынан, доруобуйаларынан хааччахтаах дьон үлэлиир саастара хапсыахтаах уонна тиийинэн олоруу алын кээмэйэ 1,5 төгүл куоһарыа суохтаах. Ол курдук, биир киһиэхэ ыйга 34300,50 солкуобайтан кыра дохуоттаах буоллахтарына хапсаллар. Көмө харчы кэтэх хаһаайыстыбаны уонна бэйэ дьыалатын тэринэргэ ананар».
Оттон бу көмөнү быйыл улууспутугар доруобуйаларынан хааччахтаах икки кэрэ аҥаар туһанна. Эдэр ийэлэри кытта көрсөн, социальнай хантараак көмөтүнэн бэйэ дьыалатын хайдах быһыылаахтык тэринэн үлэлии сылдьалларын туһунан кэпсэттибит.
Сөбүлүүр дьарыктан бэйэ дьыаланы тэринии
Сунтаар нэһилиэгин олохтооҕо Маргарита Спирова кыра сааһыттан, айар куттаах буолан, илии иминэн араас оҥоһуктары оҥорорун туохтааҕар да ордорор. Кини оскуола кэнниттэн Сунтаардааҕы технологическай колледжка быысапка идэтигэр уһуйуллан, кыһыл көмүс дипломунан бүтэрбит. Уон сыл Бордоҥ оскуолатыгар куруһуок салайааччытынан үлэлээбит. Үлэлиир сылларыгар оскуола оҕолорун кэрэ эйгэҕэ сыһыаран утумнаахтык дьарыктаабыт. Доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо социальнай хантараак көмөтө баарын билэн, быйыл саас биисинэс-былаан көмүскээн, көмө ылан билигин «Уран Куо» диэн ааттаах бэйэ дьыалатын тэринэн үлэлии олорор. Маргарита дьиэтин иһигэр чөкө муннук оҥостон, онно олорон эрэ аа-дьуо сиэдэрэй симэхтэри, оҕуруо киэргэллэри айан оҥорор. Бассаап ситимигэр «Уран Куо» диэн бөлөх арыйан, оҥорбут оҥоһуктарын хаартыскалаан атыыга таһаарар. Ону тэҥэ дьон сакааһыгар ылсан үлэлиир. Кини оҥорор симэхтэрин хоту сытар улууска уонна Дьокуускай куоракка тиийэ ылаллар эбит. Кэрэ көстүүлээх киэргэллэрин толору симээн, анал ааттаах холбуйаҕа уган атыылаһааччы дьоҥҥо тиэрдэр. Оттон бу араас быһыылаах холбуйалары «Саха Упак» хампаанньаҕа сакаастаан оҥотторбут. Симэхтэри оҕуруо эрэ матырыйаалынан буолбакка, өссө полимернай туойтан эмиэ оҥорор. Маргарита аҥаар илиитэ үчүгэйдик үлэлээбэт буолан, полимернай туойу тэнитэргэ уустуктары көрсөр. Ол иһин «паста-машина» диэн анал тэнитэр аппарат ылыммыт. Саҥа саҕалааһыҥҥа чугас дьонуҥ өйөбүлэ олус наада. Туохха да аралдьыйбакка олорон үлэлиир быдан түргэн, чэпчэки буолар. Ол иһин Маргарита кэргэнэ киэһээҥҥи астарын астаан көмөлөһөр эбит.
Куораттан итэҕэһэ суох
Эдэр ийэ, ураты көрүүлээх Кюннэй Мохначевская соторутааҕыта 1-кы нүөмэрдээх ырыынакка уонна Тумуһукаан түөлбэтигэр турар «Алина» маҕаһыыҥҥа вендинговай кофе аппараты туруоран үлэлэтэн саҕалаата. Кюннэй бу иннигэр тэрилтэҕэ 10-н тахса сыл буҕаалтырынан үлэлии сылдьан баран, доруобуйатынан сылтаан уурайарга күһэллэр. Ону ол диэбэккэ, сонун көрүүлээх эдэр ийэ бэйэ дьыалатын тэринэргэ быһаарынар. Ол курдук, кини атырдьах ыйыгар социальнай хантараакка кыттан, көмө харчынан туһанар. Бэйэтэ буҕаалтыр идэлээх буолан, бу дьыаланы арынарга суот-учуот өттүгэр төһө харчы наадатын сөпкө суоттаан, биисинэс-былаанын холкутук суруйбут. Социальнай хантараак туһунан эрдэ көрө-истэ сылдьыбыт эбит буоллаҕына, бэйэтэ кыттарын саҕана чугас ыалыттан ымпыгын-чымпыгын сиһилии ыйыталаһан билбит. Улахан куораттан итэҕэһэ суохтук олоруохтаахпыт диэн санааттан уонна доруобуйатынан улахан күүһү-уоҕу, сыраны-сылбаны эрэйбэт үлэ ордугун көрөн, чопчу бу хайысхаҕа бэйэ дьыалатын арыйарга ылсыбыт. Көмө харчытынан анал тэриллэри, ыскааптары, эквайринг о.д.а атыыласпыт. Бу аппарат аныгы, тупсаҕай көрүҥнээх 8 араас кофены, сакалааттаах үүтү, итии сакалааты, клубничнай уонна банановай раф оҥорон таһаарар. Үчүгэйэ диэн, Кюннэй төһө кофе, ыстакаан уонна уу баранарын төлөпүөн нөҥүө хонтуруоллуур эбит. Социальнай хантыраак баара олус наадалааҕын үөрэ-долгуйа эттэ.
Бу курдук эдэр ийэлэр бэркэ тэринэн олороллорун көрдүбүт-иһиттибит. Социальнай тэрилтэ нөҥүө көрүллэр көмө улуус олохтоохторо бэйэ дьыалаларын арыналларыгар төһүү күүс буолар. Мантан кынаттанан, үлэлэрин өссө сайыннаран, кыаҕыран, үлэ таһаарыылаах буолара саарбахтаммат.
Елизавета ТИТОВА