Ханнык баҕарар киһи сааһыран истэҕин аайы дьонугар-сэргэтигэр туох эрэ үйэлээҕи оҥоруон баҕарар буолуохтаах . Ол курдук, Туойдаах нэһилиэгин ытык саастаах олохтооҕо Аввакумов Иннокентий Гаврильевич дьонугар-сэргэтигэр анаан суруйан мунньа сыппыт суруйуулара «Төрөөбүт түөлбэм олоҕун сэгэтэн» диэн ааттаах кинигэ буолан күн сирин көрдө. Бу бэртээхэй кинигэни сүрэхтиир дьоро күҥҥү ыалдьыт буолан сырыттым.
Кинигэни кулууп дириэктэрэ Татьяна Алексеевна улууспутугар биллэриллибит Аҕам саастаахтарга ытыктабыл сылын чэрчитинэн таһаартарбыт. Кинигэ тахсыытыгар олохтоох дьаһалтаттан саҕалаан нэһилиэк олохтоохторо түмсэн үлэлээбиттэрэ кэрэхсэбиллээх. Тэрээһиҥҥэ нэһилиэк олохтоохторо, баһылыга, улуус дьаһалтатыттан, ыҥырыылаах ыалдьыттар, нэһилиэк тэрилтэлэрэ эҕэрдэ эттилэр, бэлэх туттардылар. Кинигэни улуус бибилэтиэкэтин кыргыттара тахсан иилээн-саҕалаан ыыттылар.
Иннокентий Гаврильевич оскуолаҕа үөрэнэр кэммэр учууталлаабыта. Физкультураҕа үөрэппитэ, уруок таһынан походка илдьитэлээн кулуһун отторго үөрэтэрэ, ханнык мас туохха туттулларын кэпсиир буолара. Бэйэтин олус кыанар гимнаст этэ. Дьону кытта биир тылы булар, көрдөөх кэпсээннээх кэрэ киһи. Учуутал буолан ылыннарыылаах тыллаах, үөрэхпин бүтэрэн үлэлии кэлбиппэр элбэх сүбэни-аманы киниттэн ылбытым.
Кэнники лааппыга атыыһыттаабыта. Тыа сиригэр лааппы эргийэр киин, туллар тутаах буолар. Кини атыыһыттаабыт лааппыта чөп-чөкө, туох эрэ ураты сыттаах этэ, билигин даҕаны доҕотторбун кытта дойдубут туһунан ахтан аастахпытына, Киэсэ чөп-чөкө лааппытын эбэһээт ахтан ааһабыт .
Иннокентий Гаврильевич көхтөөх үлэҕэ, чөл олоххо ыҥыран кыһыл таҥаска суруллубат буолуохтарыгар диэри солбуллубат плакат суруйааччы этэ. Орто дойдуттан барбыт дьоҥҥо сулус охсон биэрэр буолара. Онон, бары өртүнэн талааннаах буолан, нэһилиэк дьонугар билигин даҕаны сүбэ-ама буола олорор ытык кырдьаҕас .
Кинигэҕэ оҕо сааспар көрбүт истибит дьонрум, кинилэр көрдөөх түгэннэрэ, Гаврильевич успуорка алтыспыт дьонун , кулуупка үлэлии сылдьан туруорбут сыаҥкалара, нэһилиэк былыргы кэрчик кэмнэрин туһунан, хайдах эрэ ураты тыыннанан суруллубут дии санаатым .
Тэрээһиҥҥэ кэлбит дьоҥҥо Иннокентий Гаврильевич махтанан туран «Эйэ дэмнээхтик олоруоҕуҥ. Көмүс үйэни уһансыҥ , көмүскээҥ» диэн ыччат дьоҥҥо кэс тылын тириэртэ.
Түмүктээн эттэххэ, историческай хабааннаах, дьоҥҥо сэргэҕэ аһара туһалаах кинигэ тахсыбытынан дойдум дьонун эҕэрдэлиибин. Таайбар, Иннокентий Гаврильевичка уһуннук олорон , ааспыт кэрэ кэм кэрчиктэрин бичийэ олороругар ис сүрэхтэн баҕарабын.
Розалия СИДОРОВА-ЫМЫЧААНА