Кырыа кыһыммыт этэҥҥэ ааһан, кыстыкпыт түмүктэниэ аҕыйах кэм хаалла. Алаһа дьиэбитигэр сылаас кэлиитэ, дьон олоҕун итиинэн хааччыйыы элбэх сыраттан, үлэттэн тахсар. Сунтаар улууһун бары хочуолунайдарын чоҕунан хааччыйар хайа бырамыысыланнаһыгар үлэлиир «Сунтарцеолит» тэрилтэ номнуо кэлэр кыстыкка чоҕун бэлэмнээтэ.
Ол курдук, тэрилтэ Кэмпэндээйитээҕи карьерыттан сылга 50000 т чоҕу хостоон улууһу ититиинэн хааччыйар тэрилтэлэргэ тиэрдэр. Бүгүҥҥү күн туругунан баараҕай тиэхиньикэлэр ирбэт тоҥ дьапталҕатын хаһан киирэн «хара көмүс» диэн ааттыыр тыын суолталаах сиртэн хостонор баайы чоҕу хостоон тиэйии үлэтин ыыталлар.
Сааскы суолу баттаһа Кэмпэндээйиттэн чох тиэниилээх улахан тимир көлөлөр быыстала суох сүүрэллэр.
«Сунтарцеолит» тэрилтэ улуус социальнай-экономическай сайдыытыгар улахан кылааты киллэрэр. «Сунтарцеолит» тэрилтэ салайаачыта Петр Попов: «Быйылгы кыстык тэрилтэҕэ ыараханнык ааста. Сүрүн сакаасчыппыт ГУП «ОДьХК» тэрилтэтэ чоххо төлөбүрүн кыайан төлөһө илик. Маннык түгэҥҥэ тэрилтэ улахан охсуу ылар. Ол эрэн, биһиги тэрилтэ бэйэбитин эрэллээх партнер быһыытынан билинэбит. Уһун кыстык устата биирдэ да моһол таһаарбатыбыт».
Чоҕу хостооһун тымныы саамай муҥутаан түспүт кэмиттэн ахсынньы ыйтан саҕаланар. Муус устар ыйга үлэ үмүрүйэр. Кэмпэндээйитээҕи чох карьера сирин дьапталҕата ураты. Аан бастаан чох хостонуоҕуттан араҥатын халыҥа биэс төгүл улаатта. Ол аата 26 м дириҥ буору хаһан ыраастыыр буоллулар. Онтон биирдэ чох сытар араҥатыгар тиийэллэр. 
«Сунтарцеолит» тэрилтэ сүрүн инженерэ Александр Кычкин: «Чохпутун айылҕаҕа буортута суох механическэй ньыманан хостуубут. Карьерга билигин 8 тиэхиньикэ: бульдозердар, экскаватордар ирбэт тоҥу хаһан киирэннэр тохтоло суох үлэлииллэр».
Кэмпэндээйитээҕи карьерга үлэ тохтообокко икки симиэнэнэн барар. Быйыл үлэһиттэргэ анаан саҥа олорор, үлэлиир толору хааччыллыылаах эбийиэги тутан киллэрбиттэр. Онон үлэһиттэргэ сөптөөх усулуобуйаны олохтообуттар. 
Максим Сыромятников Кэмпэндээйитээҕи чох карьерыгар 6 сылын үлэлиир. Эдэр, кэскиллээх үлэһит бастаан экскаватор ыытааччытынан үлэтин саҕалаан, билигин маастарга тиийэ үүннэ: «»Сунтарцеолит» тэрилтэҕэ эдэр дьон үлэлии кэлэрэ элбээтэ. Хамнас кэмигэр төлөнөр, тыа сиригэр холоотоххо үрдүк хамнаһы аахсабыт. Онон ыччат дьон ыарахан, күүстээх үлэттэн чаҕыйбакка «Сунтарцеоликка» үлэлии кэлиҥ».
Сунтаар нэһилиэгэр баар Быраһаай Тиит ыскылаакка өрүс суола туруор диэри туттуллар чох бүтүннүү тиэллэн турар.
Онон кэлэр кыстыгы эмиэ эрэллээхтик көрсөргө бэлэммит!
Мира АФАНАСЬЕВА