Тапталлаах Сиэйэбитигэр сааскы чаҕылхай кэрэ күннэри баттаһа, дьон сүргэтин көтөҕөр араас тэрээһиннэр тиһигин быспакка ыытылыннылар.
«Сулустуу сыдьаай»
Кулун тутар 15 күнүгэр биир дойдулаахпыт, нэһилиэк, улуус талааннаах ыччата Николай Иванович Иванов сырдык аатыгар «СУЛУСТУУ СЫДЬААЙ» уус-уран самодеятельность көрүҥнэригэр аһаҕас көрүү-күрэх ыытылынна.
Араас сиртэн талааннаах дьон бу күрэххэ дьоһун-мааны, ыалдьытымсах Сиэдэрэй Сиэйэ сиригэр-уотугар кэлэн, ыллаан-туойан, саҥаран-иҥэрэн кыайыылаах үрдүк аатын ылан, үөрэн-көтөн тарҕастылар. Николай Ивановка ананар тэрээһиҥҥэ ийэтэ Валентина Степановна эрдэттэн анабыл ууруммут үбүн спонсордаабыта барыбытын олус долгутта. Маны тэҥэ, бииргэ төрөөбүттэрэ, аймахтара, тэрилтэлэр, табаарыстара араас бириистэри туруордулар. Дьүүллүүр сүбэҕэ Сунтаар улууһун култууратын салайааччыта Саргылаана Омукова, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Юрий Очосов үлэлээн тэрээһини суолталаан биэрдилэр. Түмүк маннык буолла:
Кыргыттарга ырыа көрүҥүгэр
1 үрдэл — Зарина Николаева, Кутана 2 үрдэл — Василисса Филиппова, Кутана
3 үрдэл — Ира Фомина Сиэйэ
Уолаттарга ырыа көрүҥүгэр 1 үрдэл — Эрхан Тимофеев, Кутана
2 үрдэл — Владимир Максимов Кутана
3 үрдэл — Валерий Андросов, Сиэйэ
Дьахталларга ырыаҕа:
1 үрдэл- Мария Андреева, Күндэйэ
2 үрдэл- Урсууна Федорова, Сунтар
3 үрдэл- Елена Тараярова, Сиэйэ
Эр дьоҥҥо ырыаҕа :
1 үрдэл- Стас Тараяров, Сиэйэ
2 үрдэл- Роман Амонов, Сунтаар
3 үрдэл- Николай Омуков, Сунтаар
Улахан дьоҥҥо көр-күлүү көрүҥүгэр:
1 үрдэл — Максимовтар, Кундэйэ
2 үрдэл — «Мааска» куруһуок, Түбэй
3 үрдэл — «Абытайдар», Сунтаар
Оҕолорго 1 үрдэл — «Арай биирдэ успуорт саалаҕа», клоунада. «Күндү күлүүктэр, быары быһааччылар»- анал аат Элгээйи
«Ыытааччы эр дьон» түһүмэҕэр:
1 үрдэл — Николай Баянаев,
2 үрдэл — Роман Амонов
Дьахтар ыытааччы түһүмэххэ :
1 үрдэл- Урсууна Федорова, Сунтаар
2 үрдэл- Мария Андреева, Кундэйэ
3 үрдэл -Эльвира Николаева, Элгээйи
Кылаан кыайыылаах Стас Тараяров 15 000 солк. наҕараадаланна.
Кэлбит эрэ үөрэн, сүргэтэ көтөҕүллэн барда. Талааннаах ыччаппыт Николай Иванов аатын үйэтитэн, бу көрүү-күрэһи сыл көтө-көтө ыытыаҕыҥ диэн бары биир санааҕа кэллибит.
«Олоҥхо дойдутун оһуордаах оонньуута»
Кулун тутар 19 күнүгэр улууска нэҺилиэктэр икки ардыларыгар ыытыллар «Олоҥхо дойдутун оһуордаах оонньуута» диэн фольклор киэһэтэ Сиэйэбит дьонун барытын кэриэтэ түмтэ. «Сиэйэлэр аматын да иһин маннык талааннаахпыт дуо диэххэ айылаах олус үчүгэй кэнсиэри көрдүбүт»- диэн көрөөччүлэр этиилэриттэн саҕалаан, дьүүллүүр сүбэҕэ тиийэ хайҕанан атахпыт уйбат буолуор диэри долгуйдубут. 734 баал ылан Сиэйэ нэһилиэгэ 1 м. иһэр диэн үөрүүлээх сонуммутун үллэстэбит. Оһуокайга 123 киһи кытынна, барыта саҥа этээччилэр эттилэр. Оһуокайбытын 3 саастаах оҕо, ону кытары 95 саастаах ытык киһибит бааллара олус киэргэттэ. Сиэйэлэр түмсүүлээхтэр да эбит диэн дьүүллүүр сүбэ сыаналаата. Уолаттарбыт ырыаларын истэн «сатаан даҕаны тыл тиийбэт»- диэн хайҕаатылар. «Марина Хомподоеваны оһуокайдьыт курдук эрэ көрөр буоллахпытына, билигин санаабыт уларыйан, үҥкүү, ырыа туруорааччы, биир тылынан универсал киһи эбит»- диэтилэр. Кыттааччыларбытыгар барыгытыгар барҕа махталбытын тиэрдэбит.
Баянынан ырыа күрэһэ
Кулун тутар 21 күнүгэр Саха сиригэр биллэр, айылҕаттан айдарыылаах самодеятельнай композитор, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын, искусствотын бэтэрээнэ Платонов Валерий Владимирович төрөөбүтэ 75 сылыгар аналлаах байаанынан ырыа аһаҕас күрэһэ үрдүк таһымҥа буолан ааста. Бу тэрээҺин бастакы хардыытын улууспут култууратын салайааччыта Саргылана Омукова сахпыта, ол кэннэ үтүө дьоммут аата умнуллуо суохтаах, Сиэйэбит устуоруйатын, дьонун-сэргэтин кэнчээри ыччат билиэхтээх диэн санаанан Валерий Платонов кэргэнэ, балта буолан тэрээһиммитин тэрийдибит. Күрэспитигэр Ньурба, Сунтаар улууһуттан бииртэн биир талаан дьон мустан байаан тыаһыгар барыбытын уйдардылар. Төһөлөөх элбэх баянист бу Сиэйэ сценатыгар ыллаан-туойан ааспыта буолуой. Оо, байааммыт тыаһын ахтыбыт да эбиппит, бары биир тыынынан муусука алыбыгар ылларан олорон көрдүбүт, иһиттибит. Буолан ааспыт тэрээһиҥҥэ хас биирдии кыттааччы истиҥ санаанан, ис сүрэхтэн, сатабылынан туолан, күрэхтэһии эйгэтин долгутуулаах даҕаны оҥордо.
Валерий Платонов сырдык аата үйэлэргэ ааттана, дьон тапталын ылбыт ырыалара бу курдук ыллана турдуннар диэн туран түмүгү билиҺиннэрэбит: Соло ырыаларга: 1 ст. лауреат — Дуолан Трофимов, Түбэй-Дьаархан
2 ст. лауреат — Стас Тараяров, Сиэйэ
3 ст. лауреат Иван Аммосов, Сунтар 1 ст. дипломант- Евсеев Михаил, Кураһаай Мэхээлэ 2 ст. дипломант- Светлана Зедгенидзева, Түбэй 3 ст. дипломант- Антонина Гаврильева, Сунтаар «Дорҕоон куолас» анал аат — Гаврил Монастырев, Ньурба. «Кэрэ куолас» анал аат — Елизавета Михайлова, Сиэйэ «Көрөөччү биһирэбилэ» анал аат- Антон Иванов, Сиэйэ Бөлөҕүнэн ырыаҕа: 1 ст.лауреат- Уолаттар ансаамбыллара, Күндээдэ (Ньурба) 2 ст. лаурает- «Сиккиэр»-дьахталлар ансаамбыллара, Түбэй Баянистар күрэхтэригэр: «Бастыҥтан бастыҥ баянист» — Николай Ананьев, Күндээдэ (Ньурба) «Бастыҥ баянист» -Саргын Баҕатаан, Сунтаар Гран При: Галина Гурьева, Күндээдэ (Ньурба) уонна 25 000 солк. наҕараадаланна. ТэрээҺиҥҥэ кыттыбыт, кыттыспыт дьоммутугар, иҺирэх көрөөччүлэрбитигэр барыгытыгар махтал. ТэрээҺиммит үбүн спонсордара (150 000 солк.) Валерий Платонов тапталлаах кэргэнэ, бииргэ төрөөбүт эдьийэ, күндү төрөппүт кыыҺа, аймахтар, тэрилтэлэр. Эһиэхэ барыгытыгар бу күн ылламмыт ырыалар курдук иэйиилээх тапталы, дьолу, доруобуйаны баҕарабыт.
«Аҕа күрэҕэ»
Кулун тутар 22 күнүгэр Сиэйэҕэ улуустааҕы » Аҕа күрэҕэ» ыытылынна. Күрэх хаһааҥҥытааҕар да элбэх кыттааччылаах буолла. Күрэх 8 көрүҥҥэ бэрт тыҥааһыннаахтык ааста. 1 көрүҥ — визитка (бэйэни билиһиннэрии);
2 көрүҥ — мас суоруута;
3 көрүҥ — мас эрбээһинэ;
4 көрүҥ — мас хайытыыта уонна туруорааһына;
5 көрүҥ — ойбон тэһиитэ;
6 көрүҥ — кулуһуҥҥа чэй өрүү;
7 көрүҥ — биатлон;
8 көрүҥ — баҕанаҕа ыттыы. Бары да кыахтаахтар, күүстээхтэр, кыайыыга дьулуурдаахтар. Ол эрэн утарсааччыларын отой ырааҕынан хааллартаан кыайыылахтарынан иккис төгүлүн Степан, Гром Корниловтар (Сиэйэ) буоллулар уонна 50 000 солк. уу харчынан наҕараадаланнылар уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэскэ путевка туттулар.
Степан уонна Гром Корниловтар бу күрэххэ хаһыс да төгүлүн кытталлар. Бу күрэххэ дьаныһан туран сылы супту, биир даҕаны күнү көтүппэккэ эрчиллибит түбүктэрэ түмүктээх буолла диэн бары олус үөрдүбүт. Гром аҕыс оҕолоох дьиэ кэргэн улахан оҕото буолар. Онон кыайыыга дьулуура үрдүк.
Бу күрэхтэһии өрөспүүбүлүкэҕэ 25-с төгүлүн ыытыллар. Быйылгы күрэххэ уопсайа 11 хамаанда кыттыыны ылла.
1-Сиэйэттэн Степан , Гром Корниловтар;
2-Түбэйтэн Артем , Виктор Илларионовтар;
3-Арыылаах 1 хамаандатыттан Марк , Иван Тихоновтар;
4-Арылаах 2 хамаандатыттан Юрий , Олимпий Ивановтар;
5-Хадан 1 хамаандатыттан Владимир , Иван Наховтар;
6-Хадан 2 хамаандатыттан Геннадий , Арылхан Пустоляковтар;
7-Кэмпэндээйиттэн Валентин , Андрей Гуриновтар;
8-Тойбохойтон Александр , Анатолий Семеновтар;
9-Илимнииртэн Александр , Саймон Бубякиннар;
10-Элгээйиттэн Николай , Андрей Яковлевтар;
11-Түбэй-Дьаархантан Сергей , Арсений Зверевтар.
Хамаандалар бары бэлэмнээхтэрэ, кыахтаахтара ,кыайыыга дьулуурдаахтара киһи хараҕар быраҕыллар.
Бу күрэххэ бирииһинэн көмө оҥорбут дьоннорбутугар олохтоох дьаһалта аатыттан улахан махталбытын тиэрдэбит. Ол курдук:
— Сунтаардааҕы «СКИФ» маҕаһыын салайааччытыгар Юрий Михайлович Семеновка;
— Сиэйэ нэһилиэгин «Радуга» оҕо уһуйаанын кэлэктиибигэр;
— Сиэйэ нэһилиэгин депутатыгар Александр Николаевич Алексеевка;
— Сиэйэтээҕи баһаарынай чаас сулууспатын кэлэктиибигэр;
— ООО «Сайдам» Сиэйэтээҕи филиалын котельнайдарын кэлэктиибигэр, салайаччы Николай Геннадиевич Иванов;
— Сунтаар улууһун дьокутаатыгар Михаил Пантелеймонович Коминҥа. М.Н.Анисимов аатынан оскуола кэлэктиибигэр
Ону таһынан, сүүрбүт көппүт дьоммутугар Сиэйэ нэһилиэгин Аҕа түмсүүтүн салайааччытыгар Михаил Иванович Петровка, волонтердарга оскуола кэлэктиибигэр. Видеооператорбытыгар Андрей Афанасьевка, оператор Айсен Фомиҥҥа уонна бары тэрээҺиҥҥэ кыттыспыт дьоммутугар өссө төгүл олохтоох дьаһалта аатыттан барҕа махталбытын тиэрдэбит. Корниловтарбытыгар өссө да ситиһиилэри баҕарабыт.
«Кубок Хоро»
Бу күн Үөһээ Бүлүү Хоротугар «Кубок Хоро» Хаар айан күрэҕэр массыыналаах уолаттарбыт ( «Бэдэр» ) уопсай түмүккэ 2 миэстэ буолан кэллилэр. Фанат уолаттарбытыгар Афанасий Николаевка, Михаил Михайловка, Вячеслав Федоровка инникитин өссө да ситиһиилэри баҕарыаҕыҥ.
Эмиэ бу күн ыаллыы сытар Кутана нэһилиэгэр Федотов Алексей Дмитрьевич үбүлүөйдээх, улуус таҺымнаах БИЛЬЯРД күрэҕин үрдүк таһымҥа тэрийдэ. Бэртээхэй бириистэри, куулунан эп-эмис эттэри туруоран, оонньооччу да, кыайбыт да бильярдистар үөрэн-көтөн тарҕаспыттарын куйаар ситимэ кэпсиир. Бу күн эмиэ Дьоллоох Дьокуускай куоракка уолбут Бииктэр Иванов, Сиэйэ Уола-Айылыата Дьырылыат икки тобус толору саала көрөөччүлээх олус иһирэх кэнсиэр көрдөрөн бар дьонун үөртэ. Уолбутугар ыраах тапталлаах Сиэйэтиттэн истиҥ эҕэрдэбитин ыыттыбыт.
Манан Сиэйэҕэ тэрээһиннэр өссө да бүппэттэр. Аны аҕыйах хонугунан үс улуус таһымнаах күрэхтэр буолаллара күүтүллэр. Ол курдук Г.И.Гурьев аатыгар дуобат күрэҕэ, мас тардыһыыта, волейбол. Дьэ, сонун тиһиликтэрин манан бутэрэбит. Түгэнинэн туһанан дьоммутугар — сэргэбитигэр күүтүүлээх сандал сааспыт эргиллэн кэлбитинэн итии-истиҥ эҕэрдэбитин ыытабыт. Бары дьоллоох, доруобай сылдьыҥ. Ханна да тиийдэргит Сиэйэҕитин саныы-ахта, ааттата сылдьыҥ.
Мария ЕФИМОВА
