«Все болезни от стресса» диэн этиини билигин истибэтэх дьон суоҕа буолуо. Ол эрэн стресс хайаан да ыарыыга кубулуйар диэн буолбатах. Бу манна улахан оруолу киһи организма стресска хайдах эппиэттиирэ буолар. Стресс икки көрүҥнээх: эустресс — күүстээх санааны биэрэр стресс, киһиэхэ үчүгэй өттүттэн сабыдыала уонна дистресс — санааны баттыыр, сэниэни былдьыыр дьайыыта.
Психосоматическай көстүү — диэн уйулҕа уонна эт-сиин биир ситимнээҕин туһунан буолар: “психо — душа” уонна “сома — тело”.
Бэлиэлэрэ:
- Хам баттаммыт эмоция, санааҕа ылларыы хайа да вирустааҕар организмҥа охсуута күүстээх.
- Киһи уйулҕата кэһиллибит буоллаҕына, тирэҕэ, көмүскэлэ суох курдук буолар.
- Өһургэммит, кыыһырбыт, курус санааны бэйэтигэр тута сылдьар буоллаҕына, баар ыарыы күүһүрэр уонна сайдар.
- Ыарыыга ылларбыт киһи араас эминэн эмтэнэ сатыыр да үтүөрбэт. Үксэ киһи бэйэтин уйулҕатын кэһиллибитин билбэтиттэн, ону ыарыытын кытта сибээстээх диэбэтиттэн, кыһалҕатын кыайан этиммэтиттэн тахсар.
Эмтэнии киһи бэйэтэ санаатын күүһүттэн, үтүөрүөн баҕарарыттан тутулуктаах:
- Бастатан туран киһи бэйэтэ бэйэтигэр көмөлөһүөн баҕарыахтаах.
- Төһө да ыарахан буолбутун иһин, ыарыытын биричиинэтин билэ сатыахтаах.
- Төһө кыалларынан бэйэҕэ болҕомто ууруохха, сынньаныахха, элбэхтик сибиэһэй салгыҥҥа сыалдьыахха наада.
- Сөбүлүүр дьыалаҕынан дьарыктанар туһалаах (йога, спорт араас көрүҥэ, сибэкки үүннэриитэ, тигии уо.д.а.)
- Ис туругу ырытыы. Чугас киһини кытары кэпсэтэн эбэтэр күннүк сурунан, стресс төрүөтүн өһүлүү.
Алена ПАВЛОВА,
Өрөспүүлүкэтээҕи психологическай киин
Сунтаардааҕы филиалын социальнай педагога