Сунтаарга Николай Тарскай кэриэһигэр көҥүл тустууга өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтэ түмүктэннэ. Икки күн устата Сунтаардааҕы А.И.Иванов аатынан өрөспүүбүлүкэ олимпийскай эрэллэри бэлэмниир спортивнай оскуолатын манеһыгар тустуу бырааһынньыга өрө көтөҕүллүүлээхтик ааста. Ону тэҥэ, умнуллубат чаҕылхай түгэннэри, сытыы киирсиилэри бэлэхтээтэ. Санатан этэр буоллахха, быйылгы Тарскай кэриэһигэр ыытыллыбыт чөмпүйэнээт биһиги биир дойдулаахпыт, РФ уонна ДНР Дьоруойа, Дмитрий Егоров төрөөбүтэ 50 сылыгар ананна. Чөмпүйэнээккэ кэлбит спортсменнар, ыалдьыттар Дьоруой дойдутун илэ көрөн, Сунтаар ыалдьытымсах дьонун-сэргэтин кытта билсэн, алтыһан, күүстэрин-кыахтарын холонон дуоһуйан тарҕастылар.
Чөмпүйэнээти быһа эфирынан элбэх киһи көрдө-иһиттэ, манаата. Ол эрэн, саха норуотун бастыҥ тустууктарын сытыы киирсиилэрин илэ хараххынан көрөрдөөҕөр ордук суоҕун ыраахтан-чугастан кэлбит көрөөччүлэр туоһулаатылар. Ыраах сытар Кириэстээх нэһилиэгин тустуу оскуолатын кырачаан иитиллээччилэрэ тириэньэрдэрин кытта кэлэн Сунтаар бөҕөстөрүгэр кыһаллан туран ыарыйдылар. Ол курдук, тустуу ыытыллар сирэ икки күн устата оргуйан олордо. Буоларын курдук, сунтаардар тустууну таптааччыларга, сэҥэрээччилэргэ, спортсменнарга бары усулуобуйаны сөптөөхтүк тэрийдилэр. Күрэхтэһиигэ анаан оҥоһуллубут үрдүк үрдэл муостаҕа тустуу икки көбүөрүнэн тэрилиннэ. Ол иһин, көрөөччүлэр тустууну хайа баҕар муннуктан тонолуппакка, табыгастаахтык олорон көрдүлэр.
Сунтаар тустууктара кыра ыйааһыҥҥа муҥутуур кыайыылааҕы быһаарыы киирсиигэ бастыҥнарын көрдөрдүлэр. Ол курдук, Сунтаар хамаандатыгар бастакы кыһыл көмүһү 57 киилэҕэ тустубут Кэскил Семенов аҕалла. Бу ыйааһыҥҥа икки боруонса мэтээллэри эмиэ сунтаардар Алексей Фокинов уонна Денис Игнатьев аҕаллылар (тириэньэр — Николай Данилов). Бастакы күҥҥэ 65 киилэҕэ финалга киириигэ көрөөччүлэргэ сытыы киирсиини бэлэхтээбит Юлиан Григорьев биир дойдулаахтарын үөрүүтүгэр Мэҥэ-Хаҥалас бөҕөһүн Уйгулаан Иванову 4:3 очконан кыайан кыһыл көмүс мэтээли түөһүгэр кэттэ.
Биир долгутуулаах түгэнинэн икки аан дойду таһымнаах успуорт маастардара Сунтаартан Николай Охлопков уонна Мэҥэ-Хаҥаластан Ньургун Скрябин киирсиилэрэ буолла. Тиһэх сөкүүндэлэргэ диэри Сунтаар бөҕөһө Николай Охлопков кыайан испитэ онтон Ньургун Скрябин прием оҥорон 4:3 очукуонан кыайда. Кыайыылаах Ньургун Скрябин тустан бүтэрин биллэрэн Сунтаар түһүлгэтигэр борцовкатын устан хаалларда. Маныаха, тустуу фанаттара, Ньургун Скрябин сүгүрүйээччилэрэ элбэх кыраһыабай киирсиилэри бэлэхтээбит спортсменнарын үтүө алгыс баҕа санааларын этэн атаардылар. Аны, билигин кини тириэньэр быһыытынан үлэлээн ситиһии кынаттанарын күүтэбит.
Сунтаар бөҕөстөрө үгүс ыйааһыҥҥа бааллар. 74 киилэҕэ боруонса мэтээли эдэр кэскиллээх тустуук Давид Чириков ылла. Эмиэ боруонса мэтээли 86 киилэҕэ Егор Герасимов аҕалла. 92 киилэҕэ Владимир Данилов кыһыылаахтык көмүс мэтээл иһин Чурапчы бөҕөһүгэр Андриан Ленскайга «тушенан» хотторон үрүҥ көмүс мэтээлгэ тигистэ. Владимир Данилов сүгүрүйээччилэрэ — «кырачаан тустууктар» аҕа табаарыстарын, тириэнньэрдэрин уоскутар түбүгэр түспүттэрин көрүөххэ астык этэ. Элбэх дьон көһүппүт улахан ыйааһыҥҥа киирсиилэр буоллулар. 97 киилэҕэ Сунтаартан Ньургун Сергин тыҥааһыннаах, кыраһыабай киирсиини көрдөрдө. Кини утарсааччыта Миирнэйтэн эдэр нуучча уола Евгений Аронов буолла. Бу икки уолаттар көмүс мэтээл иһин сытыы киирсиини көрдөрдүлэр. Түмүккэ 0:3 очукуонан Ньургун Сергин туһатыгар буолла. Онон сунтаардар өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр дойдуларын салгына күүс-уох эбэн элбэх ситиһиилэннилэр, кыайыы өрөгөйүн биллилэр.
Кыайыылаахтарга хас биирдиилэригэр өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтин мэтээлин, харчынан сертификат, саха быһаҕын, Дьоруой мэтириэтэ ойуулаах бэлиэни уонна успуонсардар бэлэхтэрин-туһахтарын туттартаатылар.
Түмүккэ, хамаанданан киирсиигэ бу да сырыыга Чурапчы улууһа бастыҥ бөҕөстөрдөөҕүн көрдөрөн бастакы үрдэл буоллулар. Онтон иккис бочуоттаах миэстэҕэ күрэхтэһии хаһаайыттара Сунтаар улууһа таҕыста. Үһүс үрдэл Мэҥэ-Хаҥалас хамаандата буолла. Маны таһынан, чөмпүйэнээт түмүгүнэн бөҕөстөргө анал ааттары туттардылар. «Кыайыыга дьулуурун иһин» Артем Слепцов (Чурапчы), «Бастыҥ киирсии» Николай Охлопков (Сунтаар) уонна Ньургун Скрябин (Мэҥэ-Хаҥалас), «Бастыҥ быраҕыы» Петр Копылов (Мэҥэ-Хаҥалас), «Бастыҥ техника» Олег Фомин (Чурапчы), «Бастыҥ бөҕөс» Юлиан Григорьев (Сунтаар), «Бастыҥ судья» Айаал Николаев (Үөһээ Бүлүү) буоллулар.
Степан Саргыдаев Чурапчы улууһун баһылыга: «Дьоруойдар дойдуларыгар Сунтаар — Олоҥхо дойдутугар ыалдьыттаан баран эрэрбититтэн олус үөрэбит, күрэхтэн улахан дуоһуйууну, астыныыны ыллыбыт. Өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр Чурапчы хамаандата үһүс төгүлүн бэдэрээт кыайыы өрөгөйүн билэбит. Түгэнинэн туһанан тириэньэрдэрбитигэр, бөҕөстөрбүтүгэр махталбын биллэрэбин. Хаһаайыттар сунтаардар олус сытыы, тыҥааһыннаах, кыраһыабай киирсиилэри көрдөрдүлэр. Ону таһынан, Сунтаарга элбэх тустууну таптааччылар бааллара үөрдэр. Көрөөччүлэртэн олус истиҥ, сылаас сыһыан кэлэрэ биллэр».
Биир дойдулаахпыт спортивнай комментатор Александр Васильев-Көрдүгэн икки күн устата тустуу сүгүрүйээччилэригэр толору ис хоһоонноох сырдатыылары оҥорон дьон сүргэтин көтөхтө. Уопуттаах суруналыыс күрэх туһунан санаатын маннык үллэстэр: «2017 с. эмиэ Сунтаарга ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр сунтаардар бастаабыттара. Онтон кэлин үһүс миэстэҕэ сылдьыбыттара. Онон өрөспүүбүлүкэҕэ тустууну өрө тутар улуустартан биирдэстэринэн ааҕабын. Бу сырыыга иккис миэстэ буоллулар. Эдэр, кэскиллээх тустуук уолаттар баар буолбуттар. Онон кэлиҥҥи сылларга Сунтаар аатын бу уолаттар дорҕоонноохтук ааттатыахтарыгар эрэнэбин».
Николай Тарскай аатынан өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтэ тустууну таптааччыларга, сүгүрүйээччилэргэ умнуллубат, чаҕылхай түгэни бэлэхтээтэ. Онтон бу күрэхтэһии улуус успуордун сайдыытыгар, тустууга ситиһии өссө үрдүү, кэҥии турарыгар суолтата улахан буолуоҕа.
Мира АФАНАСЬЕВА
Дмитрий ЫМЫЧАНОВ-хаартыскаҕа түһэриитэ
