Сунтаарбыт нэһилиэгэр олус көхтөөх-көрдөөх, ырыа- тойук ындыылаах, үҥкүү-битии аргыстаах, көр-күлүү доҕуһуоллаах кырыа кыһыммытын атаарар сандал сааһы уруйдуу көрсөр «Сааскы саһарҕа» тэрээһин дьон көрүн көҕүлүттэн тутан үрдүк таһымҥа ааста. Айылҕабыт барахсан Сунтаар дьоно-сэргэтэ, ытык мааны ыалдьыттарыгар бырааһынньык күнү бэлэхтиир курдук күммүт үөрэн чаҕылыччы тыган сылааһынан илгийдэ.
Тэрээһини «Партизан» норуот айымньытын театральнай киинин үлэһиттэрэ «Ледяная принцесса» дьүһүйүүннэн саҕалаатылар. Сааскы күн мустубут дьон туруорууну бары астына-дуоһуйа, күлэ-үөрэ көрдүлэр.
Онтон нэһилиэк баһылыгын эбээһинэһин толорооччу Семен Николаев бар дьонугар истиҥ эҕэрдэтин эттэ. Семен Александрович Арассыыйа успуордун маастарыгар, Арассыыйа, Европа чөмпүйүөнэ, Черногорьяҕа Аан дойду үрдүнэн ыытыллыбыт «Гран-при Монтонегро» ох саанан ытыыга күрэхтэһии 2 кыһыл көмүс мэтээл хаһаайкатыгар Мария Тараяроваҕа олохтоох дьаһалта уонна Сунтаарбыт нэһилиэгин дьонун-сэргэтин аатыттан үрдүк ситиһиилэрин иһин махтанан туран, эҕэрдэ суругу уонна 20.000 солк. сэртипикээти туттарда. Ону тэҥэ Мария Тараярова тириэнэригэр Арассыыйа уонна СӨ успуордун маастарыгар, үрдүкү категориялаах тириэньэригэр, СӨ сүүмэрдэммит юниордар старшай тириэньэригэр, Арассыыйа эдэр ыччат сүүмэрдэммит хамаандатын тириэньэригэр, СӨ физическай култууратын уонна успуордун туйгунугар Балдар Балдановка эҕэрдэ сурук, 10.000 солк. сэртипикээт туттарда.
Маннык истиҥ тыллардаах бэлэх туттарсыылаах эҕэрдэ кэнниттэн Сунтаарбыт нэһилиэгин талба талааннаахтара кырачаан оҕотуттан саҕалаан, аҕам саастаах дьоммутугар диэри айар куттаах дьоммут кэнсиэрин астына-дуоһуйа көрдүбүт. Быйылгы кыһыны атаарыы хаһааҥҥытааҕар даҕаны киэҥ далааһыннаахтык ыытыллан, олус элбэх араас хабааннаах күрэстэр, ол иһигэр минньигэс астаах асчыттар күрэстэрэ, көрдөөх оонньуулар, оҕолорго аналлаах оонньуу, хамаанданнан спортивнай оонньуулар, ону тэҥэ быйыл сонун тэрээһин «Мин эрэллээх доҕорум» ыт көрүүтүн күрэҕэ тэрилиннэ.
Ол курдук, «Мин эрэллээх доҕорум» ыт көрүүтүн күрэһэр барыта хаһаайыннаах ыттар кытыннылар. Ыт боруодатын арааһа элбэҕэ сөхтөргө -киһи көтөҕө сылдьан таптыы эрэ сылдьыах олох кырачаан ыттартан саҕалаан киһи көрөн «һок» гыныах курдук олус улахан, хойуу түүлэрдээх ыттарыгар тиийэ бааллар аҕай эбит. Күүстээх киирсии кэнниттэн маннык түмүктэр таҕыстылар:
«Самый необычный окрас» Степановтар Мартин диэн ааттаах, американскай булли боруодалаах ыттара. «Самый маленький питомец» Саввинова Сардана мальтеза болонкаборуодалаах Линда диэн ыта. «Самый большой питомец» Степановтар тибетскай мастив боруодалаах Бархан диэн ааттаах ыттара. «Самый интеллектуальный питомец» — немецкэй овчарка боруодалаах Рекс. Хаһаайката – Анна Тихонова. «Приз зрительских симпатий» москвоскай строжевой боруодалаах Бади. Хаһаайката – Мария Тихонова. «Самый пушистый питомец» монгольскай овчарка Мия Розетта Скай диэн ааттаах ыт, Хаһаайката – Нина Лыткина.
Мантан салгыы болуоссаппыт иһин минньигэс астаах дьоммут тэрээһини суолталаан олус бэлэмнэнэн, кырдьык даҕаны, сааһы атаарар бырааһынньык настырыанньатын кэлбит ыалдьыттарга бэлэх ууннулар. «Ой блины, мои блины» күрэскэ Сунтаарбыт нэһилиэгин «Туску» түөлбэтиттэн кыттыбыт хамаанда олус күүскэ бэлэмнэммиттэрэ өтө көһүннэ. Блиныттан араас көрүҥнээх блюдолары астаан, блиныны сииргэ араас барыанньалары, мүөттэри аҕалан тоҕуоруһа мустубут ыалдьыттарга баар астарын барытын күндүлээтилэр уонна күрэс кыайыылааҕынан буоллулар. Оттон иккис миэстэни олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыба аатыттан кыттыбыт Күннэй Мохначевская ылла. Үһүскэ Елизавета Догойдонова таҕыста.
«Уха на костре» балык миинин астааһынын уонна балык арааһыттан быыстапка көрүүтүн күрэһигэр «Туску» түөлбэтэ тэҥнээҕин булбата. «Сила вкуса» -анал аат кинилэргэ тигистэ. «Сунтарская золотая ушица» — үөрэҕирии эйгэтиттэн Уаров Владимир, Дмитрий Михайлов. «Лучшее рыбное блюдо» — «Туску» түөлбэтэ.
Бииртэн биир тэрээһин салҕанан бара турда, мааны асчыттар күрэстэрин кэннэ киин сценаҕа оҕолорго ким саамай элбэхтик нейроскакалканы атаҕар эргитэр диэн күрэс буолла. Манна барыта 18 оҕо кытынна. Оҕолор олус көхтөөхтөрүн бэлиэтээн ааһар тоҕоостоох. Ону бу скакалканы ойууга 18 оҕо кыттыбыта да туоһулуур. Күрэс кыайыылааҕын үрдүк аатын скакалканы 92-тэ эргиппит Вика Игнатьева буолла.
Бу күн олус көрлөөх оонньууларга дьон кыттан дуоһуйда. Ол курдук «20-лээх оскуоманы бэрэбинэ маска саайан киллэрии» диэн күрэспитигэр 6 киһи кытынна. Кинилэртэн Анатолий Егоров тэҥнээҕин булбакка көрдөөх оонньуу кыайыылааҕынан таҕыста.
Лаппаарыйаннан маһы дьөлүүгэ барыта 7 кыттааччы холонно. Бу көрүҥҥэ Павел Кырелов 26 сөкүүндэнэн маһы тэһэн кыайыы өрөгөйүн биллэ.
Икки тутаахтаах эрбиинэн бэрэбинэ маһы барыта 5 хамаанда кыттан эрбээтэ. Манна маһы 40 сөкүүндэнэн эрбээн Сергей Сологонскай уонна Максим Иванов кыайыылааҕынан ааттаннылар.
«Көртөөх стартарга» балаһыанньа быһыытынан хамаандаҕа 5 киһиттэн тутулуктаах 3 эр киһи, 2 дьахтар 7 көрүҥҥэ кыайыылааҕы быһаарарга кытыннылар. Ол курдук бу күрэскэ 2 хамаанда кыттыыны ылла — I миэстэ — «Дьол» хамаанда, II миэстэ – «ОДьКХ» хамаандата.
Маннык өрө күүрүүлээх, тыҥааһыннаах киирсии кэнниттэн салгыы «Тургутуу» аҕа уолунаан күрэстэрэ ыытылынна. Бу күрэхтэһиигэ тимир көлө тула тургутуулары бириэмэҕэ аастылар. Тэрээһиҥҥэ ГАИ сотрудниктара күрэс уопсай хаамыытын хонтуруоллаатылар. ГАИ начальнига, полиция капитана Сахаян Александров кыттааччыларга тимир көлөттөн сэрэхтээх буолалларыгар инструктаж ыытта.
Манна барыта 5 аҕа уолунаан кытынна. Түмүк маннык буолла: I м. – Геннадий, Саян Соловьевтар, II м. – Руслан, Айысхан Поповтар, III м. – Григорий, Гриша Намыловтар, IV м. – Валерий, Руслан Григорьевтар.
Бу курдук араас хабааннаах култуурунай уонна спортивнай күрэстэр олус сэргэхтик ыытыллан, Сунтаарбыт дьоно-сэргэтэ астына дуоһуйа бырааһынньык бүтүөр диэри тарҕаспакка баар тэрээһиҥҥэ барытыгар бириэмэ аттаран сырыттылар. Махтал тыллары тиэрдиэхпитин баҕарабыт биһиги бүгүҥҥү күрэстэргэ бириис туруоруутугар күүс-көмө буолбут Сунтаарбыт нэһилиэгин олохтоох дьаһалтатыгар, «Партизан» норуот айымньытын театральнай киинигэр, Сунтаар улууһун успуордун отделыгар, «Кириэстээх» ТХКП, «Сайдам», «Корона», «Альфа», «Саха булт», «Новый мир», маҕаһыыннарга. Ону сэргэ бу ыстатыйа ааптара мин уонна хаартыскаҕа түһэрэн үйэтиппит Ярослав Филиппов эмиэ бириис туруордубут.
Айсен ФЕДОРОВ
Ярослав Филиппов хаартыскалара