Маркел Федотов Саха сирин онкологическай диспансерын таһыттан сылдьан искэни эмтиир салаатын онколог химиотерапевт бырааһа, Сунтаар улууһун онкология хайысхатыгар куратора. Бүгүн Маркел Александрович бу ыарыы туһунан ыйытыыларга хоруйдуур:
- Эмиий искэнэ Саха сиригэр туругун туһунан кылгастык сырдатыаххыт дуо?
Саха сиригэр онколог быраастарга 15369 киһи учуокка турар, онтон 2819 киһи эмиий искэнинэн . Хас сыл ахсын ортотунан 260 кэриҥэ киһи ыалдьыбыта булуллар, ол онтон 80% дылы 1-2 стадия буолар.
- Эмиий искэнинэн туохтан сылтаан ордук ыалдьыахтарын сөбүй?
Бастатан туран, киһи дьахтар дуу, эр киһи дуу буоларыттан тутулуктаах. Бары билбэттэрэ буолуо, эмиий искэнинэн эр дьон эмиэ ыалдьаллар, ол гынан баран сүрүннээн кэрэ аҥаардар ыарыылара диэххэ сөп. Ол курдук, дьахтарга 100 төгүл элбэхтэ көстөр.
Киһи сааһа элбэҕи билэр. Ол курдук, кэтээн көрүүнэн, 35-тэн аҕа саастаах дьахталлар ордук элбэхтик ыалдьаллар.
Дьахтар төрүүр уорганнара туох эмит кэһиилээх буоллаҕына: холобур, ыйдааҕыта бэйэтин кэмигэр буолбакка кэһиллэн атын кэмҥэ кэлэр буоллаҕына, үүт эмиийгэ киириитэ кэһиллэн маститтыы, туох эрэ атын ыарыылана сылдьыбыт буоллаҕына, дьахтар түөһүн туохха эрэ эчэппит буоллаҕына эмиэ үчүгэйдик кэтээн көрүөххэ наада.
Удьуордааһын — өскөтүн ким эмит чугас аймахтаргыттан ыалдьа сылдьыбыт буоллаҕына, маннык искэн үөскүүр куттала улаатар.
Гормоннар кэһиллиилэрэ – уойуу, сахарнай диабет, үрдүк хаан баттааһына, быар, ноор ыарыылара, иммунодефицит бу бары искэни ыҥырар ыарыылар.
Уонна, биллэн турар, куһаҕан дьаллыктаах дьон – табахсыттар, арыгыһыттар, наркоманнар, буортулаах эттиктэри таһаара турар сирдэргэ улэлиир дьон, айылҕата улаханнык эмсэҕэлээбит, уута-салгына сүһүрбүт, киртийбит сирдэргэ олорор дьон (собуоттардаах, сир баайа хостонор сирдэргэ). Ол гынан баран биири өйдүөх тустаахпыт, бу мантан биирэ эмит баар буоллаҕына хайаан да киһи эмиий искэнинэн ыалдьар диэн буолбатах.
- Эмиий искэнэ туох сибикилээх (симптомнаах) буоларый?
Бастаан утаа хас биирдии искэн ыарыытын курдук искэн баарын олох биллэрбэт. Ол гынан баран бастаан биллэр сибикитэ – эмиий иһигэр кытаанах эттик (уплотнение) үөскээһинэ, ону дьахталлар алҕас бэйэлэрэ эбэтэр кэргэттэрэ булан бырааска кэлэллэр.
Онтон атыны этэр буоллахха, эмиий тириитэ уларыйыылаах буолуон сөп: ол курдук кимистигэс үөскээһинэ, лимон хаҕын курдук кытааппыт, эбэтэр түөс иһэн тахсыбыт буолуон сөп. Эмиий тумугуттан араас дьүһүннээх, сыттаах симэһин тахсыан сөп.
- Эмиий искэнин эмтээһинин туһунан кыратык сырдатыаххыт дуо?
Эмтээһинин кылгастык сырдатар эбит буоллахха, араас фактордартан тутулуктаах буолар — сүрүннээн ыарыы стадията, искэн гистологическай оҥоһуута. Сатаан быһыллар буоллаҕына ыллыбыт да мээнэ ылан кэбиспэппит. Бу түргэн үлүгэрдик (агрессивно) улаата сылдьар искэни бастаан химиятерапия көмөтүнэн уоскутан, куччатан биэрэбит. Ол эрэ кэннэ, дьэ, хирург-онкологтар быһан ылаллар. Манан бүтэн хаалбат, эпэрээһийэ кэннэ эмиэ эминэн эмтээһин ананыан сөп. Эрдэ эппитим курдук гистологическай туругуттан көрөн. Уонна, дьэ, бу кэннэ киһи бастакы сылыгар хас 3 ый буола-буола көрдөрүнүөхтээх, иккис сылыттан биир сылга иккитэ, онтон салгыы сылга биирдэ. Тоҕо диэтэр, бэргээһин — рецидив баар буолуон сөп. Сүрүннээн 3-5 сыл иһигэр хайдах буолара биллэр. Ол кэннэ тахсыбатаҕына, тахсар чинчитэ балачча куччуур.
- Киһи бу куһаҕан искэн ыарыыта буолбат курдук тугу гыныахтааҕый?
Биллэн турар чөл олоҕу тутуһуу, куһаҕан дьаллыктартан аккаастаныы, сөпкө аһааһын, утуйуу, эти-хааны сайыннарыы, дьарыктаныы, ыйааһыны көрүнүү. Оттон бу киһи барыта билэриттэн кыратык иһирдьэ киирдэххэ, дьахтар хас ый аайы бэйэтин түөһүн көрүнүөхтээх (самообследование), ол курдук ыйдааҕыта бүппүтүн кэннэ 1-2 күн буолан баран сиэркилэ иннигэр туран бастаан түөһүн тас көрүҥүн сыаналыыр, туох эмит уларыйыы баарын-суоҕун көрөр . Ол кэннэ икки илиитинэн эмиийин тумугуттан саҕалаан күн эргииринэн түөһүн барытын тыытан көрүөхтээх. Бу түмүгэр туох эмит атын эттик баар буоллаҕына бырааска барар наадалаах.
40 саастарыгар диэри дьахталлар эмиий УЗИтын ааһыахтаахтар, 40 саастарыттан саҕалаан хас сыл ахсын маммография ааһыахтаахтар. Тоҕо оннугуй диэн элбэх киһи ыйытар. Онно тутатына хоруйдаан кэбиһиэм – дьахтар эмиийин тутула сааһыран истэҕин аайы уларыйар, 40 сааһыгар диэри УЗИ-га ордук көстөр, 40 сааһыттан ордук маммографияҕа көстөр.
Түгэнинэн туһанан биһиги диспансербытыгар баар Онкопоисксаха.рф туһунан санатыахпын баҕарабын. Онно Саха сиригэр олорор киһи паспордаах, СНИЛС-таах, полистаах тиийэн, бэйэтин сааһынан тургутан көрүүнү ааһыан сөп. Ол курдук, эр дьоҥҥо: тыҥа, оһоҕос, быар, самах былчархайын (предстательная железа), оттон дьахталларга: тыҥа, оһоҕос, эмий, быар, киэли хапчаҕайын (шейка матки) тургутан көрүөхтэрин сөп. Үлэлиир кэмэ: бн-бтн 09:00 — 16:20. +7 (962) 731-18-00.