Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала, Үлэ Албан Аата уордьан III истиэпэннээх кавалера, А.А. Иванов-Күндэ түмэл дьиэтин төрүттээбит Кириллин Трофим Семёнович бүгүн, ыам ыйын 10 күнүгэр, 70 сааһын туолуохтаах этэ.
Кини 1954 с. ыам ыйын 10 күнүгэр Татьяна Афанасьевна уонна Семён Дмитриевич дьиэ кэргэҥҥэ үһүс оҕонон күн сирин көрбүтэ. СГУ саха салаатын бүтэрэн, Тойбохойунан, Сунтаарынан үлэлээн баран, 1981 с. төрөөбүт Кутанатыгар үлэлии кэлбитэ. Онтон ыла кини үлэтэ-хамнаһа, олоҕо-дьаһаҕа бар дьонун туһугар күөстүү оргуйан, айар үлэ умсулҕаныгар сылдьыбыта. Мин онно кылгастык тохтоон ааһыам.
Трофим Семёнович ыалдьан баран тылбааһынан күүскэ дьарыктаммыта. Ол курдук, кини Чингиз Айтматов айымньыларын, Андрей Кривошапкин «Табалаах дьон» сэһэнин тылбаастаабытын дьон-сэргэ сөбүлээн ааҕар. Хотугу Америка индеецтэрин олоҥхолорун «Хайабаат туһунан ырыаны» тылбаастаабытын СӨ үтүөлээх артыыската Зоя Багынанова араадьыйаҕа аахпытын истэн олус да үөрбүтэ. Маны таһынан Трофим Семёнович Лев Толстой «Холстомерын» «Ала ат олоҕо» диэн тылбаастаабыта. 2014 с. киргизтэр олоҥхолорун «Манааһы» тылбаастаабыта. Бу тылбааһа 2015 с. литература сылыгар «Россия бастыҥ кинигэтэ» буолбута. Манааһы сүрэхтии делегацияны кытта Киргизияҕа тахса сылдьыбыта.
Трофим Семёнович тылбаастаабыт Чингиз Айтматов «Буурҕалаах тохтобул» айымньытыгар киирбит үһүйээнинэн «Моҥкуруут ийэтэ» моно-испэктээҕи СӨ үтүөлээх артыыската Софья Баранова саха тыйаатырыгар хаста да туруорда. Өссө аан дойдутааҕы тыйаатырдар бэстибээллэригэр Монголияҕа кыттан, «Бастыҥ артыыска» ааты ылбыта. Маны таһынан, ахсынньы ыйга Киргизияҕа тахсан көрдөрбүтэ. Онон, Трофим Семенович тылбааһа аан дойду таһымыгар иһиллэн, биһигини үөрдүбүтэ.
Трофим Семенович казахтар «Хабланды баатыр» олоҥхолорун тылбаастаабыта, Олоҥхо институтугар харалла сытар, хаһан эрэ бэчээккэ тахсыа диэн эрэллээхпит. Трофим Семенович Чингиз Айтматовы тылбаастаабытын барытын биир кинигэ гынан таһаарыан баҕарар этэ. Кини бу тылбаастара «Чолбоҥҥо», «Күрүлгэҥҥэ» бэчээттэммиттэрэ.
Маны таһынан, Нодар Думбадзе «Я вижу солнце» уонна «Хижина дяди Тома» диэн сэһэннэрэ бэчээттэнэ иликтэр.
Дьоҥҥо-сэргэҕэ саха суруйааччыларын айымньыларын тириэрдээри, бибилэтиэкэ иһинэн театральнай түмсүүнү тэрийэн, биэс сыл устата Анемподист Софронов-Алампа «Кэччэгэй кэриэһэ суох», Платон Ойуунускай «Оҕоҕо баҕарбыт», Тимофей Сметанин «Атын киһи оҕото», Иван Иванов-Нуолур, Иннокентий Семенов айымньыларынан туруоруллубут «Быраһаай алааһа», о.д.а. айымньылары туруоран, чугастааҕы нэһилиэктэргэ гастроллаабыппыт.
Түмсүүгэ барыта 28 киһи дьарыктаммыта, ол иһигэр 3-4 оскуола үөрэнээччитэ. Бу түмсүүгэ кэргэннии Полина, Николай Сековтар, Владимир Иванов, Владимир Егоров, Валентина Иванова, Татьяна Джанова, Мотрена Ксенофонтова, Вера Петрова, Мария Куприянова, Анатолий Гаврильев, Айталина Романова, Анфиса Иванова, Ксения Павлова, Мария Афанасьева, Алексей Федоров уо.д.а. биһиги талааннаах артыыстарбыт этилэр. Улуустааҕы театральнай түмсүүлэр күрэхтэригэр «Быраһаай алааһа» диэн Трофим Семенович сценарийынан туруоран бастакы миэстэни ылбыппыт. Быйыл Кутана орто оскуолатын театральнай түмсүүтэ эмиэ бу «Быраһаай алааһа» испэктээҕинэн «Бастыҥ испэктээх» ааты ылан, Гран-при хаһаайыттарынан буоллулар.
Бу театральнай түмсүү инникитин өссө элбэх айымньыны туруоран, үүнэ-сайда турарыгар баҕаран туран, Трофим Семенович дьиэ кэргэнин, оҕолорун ааттарыттан анал бириэмийэни туттардыбыт.
Бу курдук, тапталлаах кэргэним, аҕабыт, эһэбит Трофим Семенович төһө да билигин биһиги кэккэбитигэр суоҕун иһин, кини айымньыларынан аан дойдуга кэпсии, саҥара сылдьар.
Зоя КИРИЛЛИНА, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна